Evlilik Sözleşmesi, eşlerin evlenmeden önce veya evlilik devam ederken malvarlıklarının yönetimini, paylaşımını ve gelecekte ki muhtemel anlaşmazlıkların çözümünü düzenleme imkanı sağlayan ve olası uyuşmazlıkların oluşmasına engel olması açısından önem arz eden hukuki bir araçtır.
Evlilik sözleşmesinin bazı hukuki sonuçları bulunmaktadır. Bu hukuki sonuçların başında ise eşler arasındaki mal rejiminin düzenlenmesi gelir. Türk Medeni Kanunu, eşlere, bu mal rejimini evlilik sözleşmesi yoluyla kendi iradelerine göre şekillendirme imkânı tanır.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ ÖRNEKLERİ
Evlilik sözleşmesinin yasal çerçevesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 202. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Kanun koyucu, evlilik birliği içerisinde uygulanabilecek dört farklı mal rejimi öngörmüştür:
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Yasal Mal Rejimi)
2. Mal Ayrılığı Rejimi
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
4. Mal Ortaklığı Rejimi
Kanuna göre, taraflar özel bir sözleşme yapmadıkları takdirde, otomatik olarak edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Ancak eşler, noterde düzenleme veya onaylama yoluyla yapacakları bir evlilik sözleşmesiyle diğer rejimlerden birini tercih edebilirler.
1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ (Yasal Mal Rejimi) Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, Türk Medeni Kanunu kapsamında kabul edilen yasal mal rejimidir. Eğer eşler farklı bir mal rejimi seçmemişler ise mal ayrımı bu rejime göre yapılır. Bu rejimde eşlerin evlilik süresince edinmiş bulundukları mallar hangi eşin üzerine alınmış olursa olsun eşlerin ortak malı olarak kabul edilir. Yani bu mal rejiminde eşlerin evlilik içinde elde ettikleri mallar paylaşılır; evlilikten önce sahip oldukları veya bazı özel nitelikli mallar ise kişisel mal olarak kalır.
Peki Edinilmiş Mal ve Kişisel Mallar Nelerdir?
Edinilmiş Mallar Edinilmiş mallar TMK Madde 219’da belirtilmiştir. Kanunda “Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir” şeklinde tanımlanmaktadır.
Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
4. Kişisel mallarının gelirleri,
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.”
Kişisel Mallar Kişisel mallar TMK Madde 220 ve Madde 221’de belirtilmiştir.
Kanuna göre 1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
3. Manevî tazminat alacakları,
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Sözleşmeye göre
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler.
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.”
2. MAL AYRILIĞI REJİMİ Bu rejimde, eşlerin her birinin kendi malları üzerinde tek başına yönetim, yararlanma ve tasarruf yetkisi vardır. Her eş, kendi borçlarından kendi malvarlığıyla sorumludur. Evlilik birliğinin sona ermesi halinde, edinilmiş mal veya kişisel mal ayrımı yapılmaz; eşler sadece kendi üzerlerine kayıtlı malları alır.
3. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİ Bu rejim, mal ayrılığına benzer, ancak evlilik birliğinin sona ermesi halinde, ortak kullanım ve yararlanmaya tahsis edilmiş malların eşit olarak paylaşılmasını öngörür. Bu mallara örnek olarak ev eşyaları, araba ve diğer ortak kullanım eşyaları gösterilebilir.
4. MAL ORTAKLIĞI REJİMİ Bu rejim, edinilmiş mallara katılma rejiminin tam tersidir. Eşler, bir sözleşmeyle sahip oldukları malların tamamını (kişisel mallar dahil) ortak bir malvarlığına dönüştürebilirler.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİNİ NASIL YAPILIR? Türk Medeni Kanunu Madde 205’e göre, evlilik sözleşmesi, geçerliliği için katı bir şekil şartına tabidir. Bu şart, sözleşmenin sıradan bir yazılı anlaşma değil, resmi bir işlem olduğunu gösterir. Sözleşme, noter huzurunda resmi senet şeklinde yapılmalıdır.
SÖZLEŞME NEREDE YAPILIR? Evlilik sözleşmesi yukarıda da belirtildiği üzere resmi senet şeklinde yani noterde yapılması gerekmektedir, taraflar arasında adi yazılı bir şekilde yapılamaz. Noter dışında başka bir makam mal rejimi sözleşmesini onaylayamaz veyahut tescil edemez. Sözleşme bizzat noter tarafından hazırlanabileceği gibi eşler arasında hazırlanmış sözleşmenin noterde onanması şeklinde yapılması da mümkündür. Ancak önemi sebebiyle hazırlanan sözleşmenin noterde onaylatılması tercih edilmelidir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NE ZAMAN YAPILIR? Evlilik sözleşmesini nişanlı çiftler yapabileceği gibi aynı zamanda evlendikten sonra evli çiftler de evlilik devam ettiği sürece yapabilirler. Türk Medeni Kanunu Madde 204’e göre sözleşme, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir. Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını alarak bu sözleşmeyi yapabilirler.
