Üçüncü Kişinin Zilyetliği Durumunda İstihkak Davası
İstihkak terimi bir mal üzerinde hak iddia etme, hak talep etme anlamında kullanılmaktadır. İcra İflas Hukukunda istihkak iddiası, hacizli mallar bakımından düzenlenmiştir. Bu konuda 2 temel ayrıma gidilmiştir. Bunlardan birincisi haczedilen malın borçlunun zilyetliğinde bulunması halidir. Diğeri de haczedilen malın üçüncü kişilerin zilyetliğinde bulunması halidir. Her iki durum da ayrı ayrı düzenlenmiş ve farklı hükümlere bağlanmıştır. Bu yazımızda üçüncü kişinin zilyetliğindeyken haczedilen mallardaki istihkak iddiasını (itirazını) açıklayacağız.
İstihkak İddiasının İleri Sürülmesi ve Haciz İşlemine Etkisi (İİK m.99)
2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nun 99. Maddesinde açıkça belirtildiği üzere; haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde istihkak iddia eden üçüncü kişinin zilyetliği nde bulunursa; öncelikle söz konusu istihkak iddiası ve malın üçüncü kişi zilyetliğinde bulunduğu hususları haciz tutanağına geçirilir. Ancak şu hususu belirtmek gerekir ki; bu madde hükmünün uygulanabilmesi için hacze konu malın yalnızca üçüncü kişi zilyetliğinde bulunması gerekir. Bunun dışında borçlu ile müştereken zilyet olunan durumlarda hacze konu mal borçlunun zilyetliğinde sayılacak ve İİK m.99 hükmü yerine İİK m. 96 ve 97 hükümleri uygulanacaktır.
Üçünü kişi zilyetliğindeyken ileri sürülen istihkak iddiasının haciz işlemine etkilerinden biri de muhafaza işlemine ilişkindir. Zira istihkak iddia eden üçüncü kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde istihkak konusu mallar muhafaza altına alınmaz ve üçüncü kişiye yediemin sıfatıyla bırakılır.
Haczin, üçüncü kişinin yokluğunda yapılması ve üçüncü kişi lehine istihkak iddiasında bulunulması halinde de bu hükümler geçerli olmaktadır.
İstihkak İddiasının İlk İncelemesi
İcra İflas Kanunu’nun 99. Maddesi uyarınca istihkak iddiası karşısında ilk incelemeyi yapacak olan icra müdürü, malın üçüncü kişinin zilyetliğindeyken haczedildiğini tespit ettiği takdirde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün süre verecektir. Belirtmek gerekir ki; icra müdürü tarafından yapılan bu inceleme ve verilecek kararlar istihkak iddiasının haklı olduğuna ilişkin bir yargı kararı niteliğinde değildir. Söz konusu işlem kanunda belirtilmiş olan istihkak davasının açılması öncesindeki bir hazırlık aşaması olarak değerlendirilebilir. İstihkak iddiasını inceleyecek ve karara bağlayacak olan makamlar görevli ve yetkili mahkemelerdir. Zira dava sonuçlanıncaya kadar haciz kalkmayacaktır.
Dava Açılmasının ve Açılmamasının Sonuçları
İcra müdürü tarafından verilen süre içinde icra mahkemesine istihkak davası açılmaz ise üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır ve istihkak konusu mallar üzerindeki haciz son bulacaktır.
Alacaklı tarafından süresinde dava açıldığı takdirde ise dava sonuçlanıncaya kadar mal üzerindeki haciz devam etmekle birlikte haczedilen malın satışı da yapılamayacaktır.
İstihkak Davasının Açılacağı Mahkeme ve Hak Düşürücü Süre
İcra müdürü tarafından verilecek kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde alacaklı tarafından istihkak davası açılmalıdır.
Davaya bakmakla görevli mahkeme İcra Mahkemeleridir. Davaya bakmakla yetkili mahkeme esas takibin yapıldığı yer mahkemesidir.
