TEMERRÜT FAİZİ NEDİR?
Ticari işlerde temerrüt faizine geçmeden önce temerrüt faizini tanımlamak gerekir. Temerrüt faizi, borçlunun borcunu zamanında ifa etmemesi sebebiyle alacaklının uğradığı zararın karşılığı olarak ödenmesi gereken miktarı ifade eder. Temerrüt faizi yalnızca para alacakları bakımından istenebilir. Ayrıca borçlunun zararının doğup doğmadığı ve borçlunun kusurlu olup olmamasını temerrüt faizi istenebilmesi açısından hiçbir önemi yoktur. Temerrütün şartları sağlanmış ise alacaklı temerrüt faizi isteyebilecektir.
ŞARTLARI NEDİR?
Temerrütün oluşabilmesi için borcun muaccel olması ve kural olarak temerrüt ihtarında bulunmak gerekir. Ayrıca doktrinde ön şart olarak borçlu temerrütü bakımından edimin ifasının mümkün olması gerektiği de aranmaktadır. Edimin ifasının objektif bakımdan imkansız hale gelmesi zaten TBK m. 136/1’e göre borcu sona erdiren bir sebep olduğundan bu şartın varlığının aranması işin doğası gereğidir.
TİCARİ İŞLERDE TEMERRÜT FAİZİ VE ŞARTLARI NEDİR?
TTK 1530/2 maddesine göre ticari işlerde temerrüt faizi “Ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedariki amacıyla yapılan işlemlerde, alacaklı, kanundan veya sözleşmeden doğan tedarik borcunu yerine getirmiş olmasına rağmen, borçlu, gecikmeden sorumlu tutulamayacağı hâller hariç, sözleşmede öngörülmüş bulunan tarihte veya belirtilen ödeme süresinde borcunu ödemezse, ihtara gerek olmaksızın temerrüde düşer.” şeklinde tanımlanmıştır.
KOŞULLARI
Bu maddenin uygulanabilmesi bakımından ilk olarak ortada TTK anlamında iki tane ticari işletme bulunması gerekir ve işlem her iki tarafın ticari işletmesiyle alakalı olmalıdır.
İkinci olarak iki ticari işletme arasında mal ve hizmet tedariki amacıyla bir işlem yapılmış olmadır. Aradaki ve bağlacı TTK’de sıkça görüldüğü üzere yanlış olarak yazılmıştır veya olarak okunması hükmün amacına daha uygun olacaktır.
Üçüncü olarak ise alacaklı, kanundan veya sözleşmeden doğan tedarik borcunu yerine getirmelidir. Alacaklı borcunu yerine getirmediği taktirde karşı taraftan bu maddeye göre temerrüt faizi talep edemeyecektir.
Dördüncü olarak borçlunun sözleşmede belirtilen tarihte veya belirtilen ödeme süresinde ödememesi gerekir.
Beşinci ve son olarak ise borçlunun, gecikmeden sorumlu tutulamayacağı bir hal bulunmamalıdır. TTK 1530 anlamında temerrüt bakımından borçlunun kusurlu olması aranmıştır. Bu da temerrüt faizi için borçlunun kusurunun öneminin olmadığı TBK anlamında temerrütten farklı bir durum oluşturmaktadır.
Bu maddeye göre faiz istemek için ihtara gerek bulunmamaktadır ve şart edilmemiş olsa bile alacaklının faize hak kazanacağı öngörülmüştür.
TEMERRÜT ANI
Sözleşmede ödeme günü veya süresi belirtilmemiş olsa bile, borçlu, fatura veya eşdeğer ödeme talebini aldığı tarihi izleyen otuz günün sonunda temerrüte düşecek ve alacaklı faize hak kazanacaktır. Pek tabi olarak borçlunun faturayı aldığı tarihten itibaren 30 gün beklemek istemeyen alacaklı, genel hükümlere göre ihtar çekerek 30 gün beklemeye gerek kalmadan, borçluyu temerrüte düşürerek faize hak kazanabilecektir.
Fatura veya eşdeğer ödeme talebinin alınma tarihi belirsizse, mal veya hizmetin alınma tarihini izleyen otuz günlük sürenin sonunda; fatura, mal veya hizmetin tesliminden önce alınmışsa teslim tarihini izleyen otuz günlük süre sonunda borçlu temerrüte düşecek ve alacaklı faize hak kazanacaktır.
GÜNCEL FAİZ MİKTARI
Ticari işlerde temerrüt faizinin güncel oranına merkez bankasının sitesinden ulaşılabilir. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Piyasa+Verileri/TTK+Md.+1530
