Geçit hakkı , yola bağlantısı bulunmayan veya mevcut yolu yeterli olmayan taşınmazların, komşu taşınmazlardan geçiş yaparak yola ulaşabilmesi amacıyla kurulan bir irtifak hakkıdır. Söz konusu hak Türk Medeni Kanunu’nun 747. Maddesinde düzenlenmiştir ve bu madde kapsamında “ Zorunlu Geçit Hakkı Davası” açılabilmektedir. İlgili kanun hükmü şöyledir:
- “Madde 747: Taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik, tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı, tanınmasını komşularından isteyebilir.
Bu hak, ilk önce kendisinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun düşen komşuya karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana karşı kullanılır.
Zorunlu geçit iki tarafın menfaati gözetilerek belirlenir.”
Davanın Şartları:
- Geçit İhtiyacının Bulunması: Taşınmazın yolla bağlantısının bulunmaması veya mevcut bağlantının yetersiz kalması gerekmektedir.
- Bedelin Ödenmesi: Bu irtifak hakkı, aleyhine geçit hakkı kurulacak taşınmazın değerini düşürecek ve taşınmaz malikinin haklarını sınırlayacak bir duruma sebebiyet vereceğinden, aleyhine geçit kurulacak taşınmazın malikine fedakârlığın denkleştirilmesi kapsamında bir miktar bedel ödenmesi gerekmektedir.
- Geçidin En Uygun Komşuya En Az Zarar Verecek Şekilde Kurulması: Kanun hükmünde açıkça düzenlendiği üzere; öncelikle geçit istenmesi en uygun olacak komşu taşınmaz üzerinde hak tesis edilmeli ve bu hak tesis edilirken taşınmaza en az zarar verilecek şekilde yapılmalıdır. Geçit istenmesi için en uygun denilebilecek bir taşınmaz yoksa geçit tesisi sebebiyle hangi taşınmaz en az zarar görecekse o taşınmaz üzerinde geçit hakkı tesis edilmelidir.
Davanın Tarafları:
- Bu dava, yola ulaşmak için geçit irtifakı tesisine ihtiyacı bulunan taşınmazın malikleri tarafından açılmalıdır. Paylı mülkiyete konu olan taşınmazlar bakımından maliklerin her birinin dava hakkı bulunmakla birlikte el birliği mülkiyet söz konusu olduğu takdirde tüm maliklerin birlikte dava açması gerekmektedir.
- Davalı taraf ise aleyhine gêçit hakkı kurulacak taşınmazın malikleridir.
Davanın Açılacağı Yetkili ve Görevli Mahkeme:
- Bu dava, tesis edilecek taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.
