El Atmanın Önlenmesi Davası
Türk Medeni Kanunu’nun “Mülkiyet hakkının içeriği” başlıklı 683.maddesinin birinci fıkrasında mülkiyet hakkının içeriği ve bu hakkın malike verdiği yetkiler düzenlenmiş; ikinci fıkrasında da mülkiyet hakkına haksız müdahale karşısında malik tarafından el atmanın önlenmesi davası açılabileceği düzenlenmiştir. İlgili madde hükmü şöyledir:
- “Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.
Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebilir.”
TMK madde 683 hükmüne göre tanınan bu dava açma hakkının yanı sıra mülkiyet hakkının kapsamına ve korunmasına ilişkin diğer kanun hükümleri de bu dava açısından temel teşkil etmektedir. Şöyle ki; Paylı mülkiyette yararlanma, kullanma ve koruma hususunu düzenleyen 693.madde uyarınca “Paydaşlardan her biri, bölünemeyen ortak menfaatlerin korunmasını diğer paydaşları temsilen sağlayabilir.” hükmü bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Elbirliği Mülkiyetine ilişkin 702. Maddede de belirtildiği üzere “Ortaklardan her biri, topluluğa giren hakların korunmasını sağlayabilir. Bu korumadan bütün ortaklar yararlanır.”hükmü bulunmaktadır.
Dava Açılabilmesi İçin Aranan Şartlar:
El atmanın önlenmesi davasının en önemli şartlarından biri de davacı tarafın mülkiyet hak ve yetkilerine sahip olması hususudur. Bu nedenlerle bu dava malik ya da malikin mirasçıları tarafından açılabilecektir.
Bir diğer şart ise; haksız müdahale söz konusu olmalıdır. Yani müdahalede bulunan kişinin hiçbir haklı ve geçerli bir nedene dayanmaksızın gerçekleştirdiği ve devam eden bir saldırı olmalıdır.
Haksız müdahalede bulunan kişinin kusurlu olup olmaması da önem arz etmemektedir. Çünkü amaç yalnızca mülkiyet hakkını korumak ve müdahaleyi sonlandırmaktır.
Dava açılması için herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Haksız müdahale devam ettiği sürece el atmanın önlenmesi davası açılabilir. Haksız müdahale sonlanmış ise geriye dönük işgal tazminatı isteme hakkı da saklıdır.
Davanın Kapsamı ve İleri Sürülebilecek Talepler:
Malik olunan bir taşınmaza üçüncü bir kişi tarafından yapılan haksız saldırı karşısında müdahalenin ortadan kaldırılması ile varsa inşa edilmiş yapıların yıkımı talep edilebilir. Ayrıca haksız müdahale süresine karşılık gelecek işgal tazminatı (ecrimisil) de talep edilebilir.
Davaya Bakmakla Görevli ve Yetkili Mahkeme:
Davaya bakmakla görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme olarak ise kesin yetki kuralı gereğince davanın taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde davanın açılması gerekmektedir.
