Hafta İçi : 09:00-18:00
·

Deneme Süreli İş Sözleşmesi

Daha önce İş Hukuku alanıyla ilgili makalemizde de belirttiğimiz üzere iş sözleşmelerinin bir türü de “deneme süreli iş sözleşmesi”dir. Deneme süresi; iş sözleşmesine koyulan bir hüküm ile işçinin çalışma şartlarını görüp işe uygunluğunu saptaması, işvereninse işçinin üstlendiği işi yapabilme yeteneğini ölçtüğü süre olarak tanımlanmıştır.

Deneme süreli iş sözleşmesindeki amaç tarafların deneme süresinde birbirlerini tanımasıdır, bu nedenle kanun koyucu deneme süresini hem işçinin hem de işverenin çıkarı için öngörmüştür. Ancak deneme süreli iş sözleşmesi yapma hakkının kötüye kullanılması durumunda, deneme süreli iş sözleşmesinin varlığından söz edilemez. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi E. 2013/9215, k. 2013/28777, T. 10.12.2013 tarihli kararında “..salt işçinin haklarını ortadan kaldırmak için bu yola gidilmesi halinde, kanuni bir hakkın kötüye kullanımından söz edilir. İşverenin işyerinde yıllarca çalışmış bir işçisiyle aynı işte çalışması için deneme süresi öngören yeni bir sözleşme yapması buna örnek olarak verilebilir. Yine, işverenin sürekli olarak 2’şer aylık deneme süresi öngörülerek işçi çalıştırması ve bunun genel bir uygulama halini alması durumunda kötüniyetin varlığından söz edilebilir..” diyerek deneme süreli iş sözleşmesi yapma hakkının kötüye kullanılamayacağını açıkça ortaya koymuştur.

Kural deneme süresinin bulunmaması olduğu için bu sürenin varlığını iddia eden ispatla yükümlüdür. İş Kanunu’nun 5.maddesine göre ayrımcılık yasağına aykırılık teşkil etmediği sürece deneme süresi işçiler için farklılık gösterebilir.

Yasal olarak deneme süresi en fazla 2 ay olabilir. Ancak toplu iş sözleşmeleri ile bu süre 4 aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi işçinin fiilen işe başladığı tarihte işlemeye başlar. Hizmet fiili olarak gerçekleştirilirken artık deneme süresi getirilemez. Yargıtay 9.Hukuk Dairesi E. 2008/6168, K. 2008/32048, T. 25.11.2008 tarihli kararında “..İş yerinde geçici iş ilişkisi kapsamında olsa dahi çalışmakta olan bir işçi ile fiilen ifa ettiği görevde çalışması için deneme süreli iş sözleşmesi yapılmasında hukuki bir menfaat bulunmamaktadır. Davacı işçi deneme süresini içeren sözleşmenin yapıldığı sırada, yaklaşık 5 ay süreyle iş yerinde genel servisler müdürü olarak çalışmaktadır. Bu nedenle iş sözleşmesinde yazılı olan deneme kaydı geçersizdir..” diyerek hizmetin fiili olarak gerçekleştiği dönemde artık deneme süresi getirelemeyeceğini açıkça hükme bağlamıştır.

Haklı sebeplerin varlığı halinde; işyerinde işçiyken sakatlanan engelli eski hükümlü veya terör mağduru işçinin öncelik tanınarak işe alınmasında, askerlik veya kanundan kaynaklanan başka bir ödev nedeniyle işten ayrılan işçinin yeniden işe alınmasında, hastalanan ve 1 yıl içinde iyileşen gazetecinin tekrar işe alınmasında deneme süresi kaydı koyulabilir. Ancak herhangi bir haklı sebebe dayanmaksızın daha önce aynı işyerinde çalışan bir işçinin sonradan yeniden deneme süresine tabi tutulması dürüstlük kuralına aykırıdır.

Deneme süresi olmaksızın çalışan bir işçi gibi deneme süreli çalışan işçi bu süre içerisinde sendikal faaliyetlere katılabilir veya organize edebilir, grev hakkından yararlanabilir, toplu iş sözleşmesinden yararlanabilir. Deneme süresindeki işçilerin de SSK’ya bildirilerek bu süre zarfında sigortalarının ödenmesi gerekir. Ayrıca deneme süresi içinde işyeri devredilirse devralan işveren de deneme süresinin sağladığı tazminatsız ve bildirimsiz fesih hakkından yararlanabilir.  Devir dolayısıyla deneme süresi yeniden başlamaz.

Açıkça bir fesih beyanı olmadıkça kural olarak sözleşme hükümleri devam edecektir. Deneme süresinde gerçekleştirilecek fesih için sözleşmeye cezai şart konulamaz!

Deneme süresi içerisinde yapılacak fesih herhangi bir şekil şartına bağlı olmaksızın bildirimsiz ve tazminatsız olacaktır. Ancak deneme süresi kanunda belirtilen sürenin üzerinde belirlenmişse, kanuni süreden sonraki fesihlerde ihbar sürelerine uyulmalıdır! İşçinin bu sürede hak ettiği ücret, bayram tatili, ulusal bayram veya fazla çalışma gibi nedenlerle elde ettiği alacakları için hakkı saklıdır.

Deneme süresi her iki taraf için de başarılı bir şekilde sonuçlanırsa, deneme süreli iş sözleşmesi deneme süresini de kapsayan geçerli bir iş sözleşmesi niteliği kazanacaktır.

Kıdem tazminatı açısından da işçinin işe başladığı tarih esas alındığından bu tazminatta ve yıllık ücretli izin hesabında deneme süresi hesaba katılır.

İş sözleşmelerinin kurulması veya feshiyle ilgili bilgi ve yardım almak için her zaman bizimle iletişime geçebilirsiniz.

İlgili Yazılar

whatsappdestek iletişim iletişim