Çocuğu Göstermeme Suçu
1- Kanuni Düzenleme:
İcra İflas Kanunu’nun “On Altıncı Bap” kısmında bulunan 331 ve 354.maddeleri arasında birtakım İcra Hukukuna özgü suçlar ve cezaları düzenlenmiştir. Bu suçlardan biri de boşanmış veya boşanma davası devam eden ebeveynlerin ortak çocuklarını mahkeme kararına rağmen karşı tarafa göstermemesi/teslim etmemesi sebebiyle oluşan ve çocuğu teslim etmeme/göstermeme suçu olarak adlandırılan suçun yasal dayanağı olan İcra ve İflas Kanunu’nun “Çocuk teslimi emrine muhalefetin cezası” başlıklı ve 341 numaralı maddesidir. İlgili madde hükmü şöyledir:
- “Çocuk teslimi emrine muhalefetin cezası:
Madde 341: Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir.”
2- Suçun Oluşması İçin Gerekli Şartlar:
- Bu suçun oluşabilmesi için ilk önce mahkemece çocuğun velayetinin kimde olduğuna, velayeti alamayan eşin de çocukla kişisel ilişki kurma kapsamını belirlediği bir nihai mahkeme kararı veya ara karar bulunması gerekmektedir. Mahkeme kararına uyulmaması veya kararın yerine getirilmesinin engellenmesi halinde ilgili maddedeki suç unsuru oluşmaktadır.
- İİK m.25 vd. maddelerinde düzenlenen şekilde mahkeme ilamının icrası için icra takibi başlatılmış ve yasal süresi içerisinde çocuğu teslim etmekle yükümlü olan tarafın çocuğu teslim etmemiş olması gerekmektedir.
- Söz konusu velayet kendisine bırakılan eş tarafından veya diğer eş tarafından da işlenebilmektedir. İlk ihtimal olarak velayet kendisine bırakılan taraf, diğer tarafın çocukla kişisel ilişki kurması için verilen mahkeme kararına uymayıp çocuğu göstermediği takdirde suç oluşmaktadır. Bu durumda sanık velayet sahibi taraf olurken, şikayetçi taraf da çocukla kişisel ilişki kurması engellenen taraf olacaktır.
- Velayet hakkına sahip olan ebeveyne diğer tarafın çocuğu teslim etmemesi, çocuğu veliden kaçırması söz konusu olduğunda da suç oluşacak ve bu madde hükmü uygulama alanı bulacaktır. Bu durumda sanık çocuğu velayet sahibi eşe teslim etmeyerek mahkeme hükmüne muhalefet eden kişi olurken, şikayetçi taraf da velayet sahibi taraf olacaktır.
- Çocuğu teslim etmeme, mahkeme kararının yerine getirilmemesi olayı dava boyunca devam etmelidir. Dava sırasında çocuk teslim edildiği takdirde sanık cezalandırılmayacaktır. Hatta yukarıdaki ilgili madde hükmünün son cümlesinde belirtildiği üzere hapsin tatbikine başlandıktan sonra bile mahkeme kararının gereği yerine getirilirse kişi tahliye edilir.
- Şikayete tabi bir suç olması sebebiyle lehine karar verilen ve mağdur edilen tarafça bir şikayetin söz konusu olması gerekmektedir. Müştekinin şikayetten vazgeçmesi veya çocuğun durumunda dava şikayet yokluğundan düşecektir.
3- Şikayet Süresi ve Suçun Cezası:
Suçun öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde şikayet hakkı kullanılmalıdır.
Şikayet sonucu yapılan yargılamada mahkumiyet yönünde bir karar verildiği takdirde altı aya kadar tazyik hapsi cezasına hükmedilebilir.
4- Yetkili ve Görevli Mahkeme:
İlgili şikayet bakımından çocuğun icra yoluyla teslimi için başlatılan icra takibinin bulunduğu yerdeki İcra Ceza Mahkemesi görevli ve yetkili mahkemedir.
