Cari Hesap Sözleşmesi Türk Ticaret Kanunu’nun 89. maddesinde iki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin “cari hesap sözleşmesi” düzenlemesine yer verilmiştir.
Bu maddedeki tanıma göre; cari hesap sözleşmesi ile taraflar her seferinde para alışverişinde bulunmaktan, gereksiz işlem yaparak zahmete girmekten kurtularak formaliteleri ortadan kaldırmakta ve karşılıklı borçlarını bu şekilde tahsil etmektedir.
Yazılı yapılmadığı sürece geçerli olmayan bu sözleşmenin tarafları tacir olmak zorunda değildir!
Önceki borçlar tahsil edilmemesine rağmen taraflar arasındaki ticari ilişkinin devam etmesi durumu “açık hesap ilişkisi”dir ve bu durumda taraflar tek taraflı veya karşılıklı olarak alacaklarını hesaba kaydedip belirli hesap dönemlerine bağlı kalmaksızın hesaplaşma yapmaktadırlar. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2017/19-903, K. 2018/974, T. 25.04.2018 kararında taraflar arasında yazılı cari hesap sözleşmesinin olmaması durumunda aradaki ilişkinin açık hesap ilişkisi olarak değerlendirilebileceğini belirtmiştir.
Kural olarak, taraflar arasında muaccel alacaklar cari hesaba geçirilir. Sözleşmeyle muaccel olmayan alacakların da hesaba geçirilmesi kararlaştırılabilir. Bu sözleşmenin konusu para alacakları olduğu gibi takasa uygun diğer alacaklar da olabilir. Takas edilemeyen alacaklar, belirli bir amaca harcanmak veya ayrıca emre hazır tutulmak üzere teslim olunan para ve mallardan doğan alacaklar cari hesaba geçirilemez!
Bir ticari senedin cari hesaba kaydı, bedelin alınmış olması halinde geçerli olmak şartıyla yapılmış sayılır. Bedeli tahsil edilemeyen ticari senet Ticaret Kanunu m. 90 ve 91 hükümleri gereğince sahibine geri verilerek cari hesaptan kaydı silinir.
Alacak ile borç kalemlerinin birbirinden çıkarılması sonucunda bulunan bakiyeye, belirlenip hesaba kaydedildiği tarihten itibaren faiz işler. Ticari iş niteliğinde olan ödünç sözleşmeleri hariç olmak üzere bileşik faiz işletilemez!
Taraflar yapılan sözleşmeyle her bir hesap devresinin süresini belirleyebilir. Ayrıca taraflardan biri veya ikisi için kanun veya teamül gereği hesabın kapanmasının zorunlu olduğu devreler sonunda borç/alacak bakiyesini tespit ederler. Ortaya çıkan bakiyeye karşı tarafın itirazı yoksa alacak kesinleşir ve alacak yenilenerek bir sonraki döneme aktarılır. Çıkan bakiye yeni hesap dönemine ait bir kalem olarak kayda geçirilir. Her bir hesap döneminin sonunda çıkan bakiyeyi taraflar birbirlerinden talep edemeyecektir, sözleşmenin sona ermesi durumunda bakiye hangi taraf için alacak göstermekte ise bu kısım borçlu tarafından ödenecektir.
Cari hesap sözleşmesinin sona erme halleri;
- Belirli bir süre için yapılan cari hesap sözleşmesi süre sonunda taraflarca isterlerse uzatılabilir.
- Belirsiz süreli olarak yapılan cari hesap sözleşmelerinde ise sona erdirmek için taraflardan birinin fesih ihbarında bulunması gerekir. Fesih ihbarı için öngörülmüş bir süre yoktur.
- Taraflardan birinin ölümü veya kısıtlanması halinde, süreli olarak yapılan cari hesap sözleşmelerinde taraflar veya halefleri 10gün önce haber vererek sözleşmeyi sona erdirebilir. Belirsiz süreli sözleşmeler için yine mehil yoktur.
- Ayrıca taraflardan birinin iflasıyla sözleşme son bulur.
Sözleşme sonunda çıkan sonuç, taraflardan birinin düzenleyeceği cetvelle karşı tarafa gönderilir. Tespit edilen bakiyeyi gösteren cetveli alan taraf, aldığı tarihten itibaren bir ay içinde, noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya elektronik imza içeren bir yazıyla itirazda bulunmamışsa, bakiyeyi kabul etmiş ve mutabakat sağlanmış sayılır. Bunun üzerine borçlu olan taraf söz konusu borcu ifa etmemesi halinde alacaklı taraf cebri icra yoluyla cari hesap alacağını tahsil etme imkânı bulacaktır.
Cari hesabın tasfiyesine, kabul edilen veya mahkeme kararıyla saptanan artan tutara ya da faiz alacaklarına, hesap hata ve yanılmalarına, cari hesabın dışında tutulması gereken veya haksız olarak cari hesaba geçirilmiş olan kalemlere veya tekrarlanan kayıtlara ilişkin bulunan davalar, cari hesap sözleşmesinin sona ermesinden itibaren beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrarlar.
Şahsi veya ticari tüm hukuksal iş ve işlemleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
