Senetle İspat Zorunluluğu
Günlük hayatta sıkça karşılaşılabilen sorunlardan biri de kişilerin kendi aralarında sözlü olarak kararlaştırdıkları alacak vs. haklarını ispatlayamamaları ve bu sebeple hak kaybı yaşamalarıdır. Zira hukukumuzda bazı durumlar açısından özel ispat şartları aranmaktadır ve bu şartı taşımayan belgelerin ispat aracı olarak kullanılmasına imkân tanınmamaktadır. Bu yazımızda da kanunlarımızda bunun bir örneği olan Senetle İspat Zorunluluğunu açıklayacağız.
Senetle İspat Zorunluluğunun Mevzuattaki Düzenlemesi:
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 200.maddesinde açıklanan senetle ispat zorunluluğu sebebiyle – parasal sınırı her yıl güncellenmekle birlikte- 2020 yılı için 4.486,428 TL’lik sınırı aşan miktardaki bir hakkın doğumu, düşürülmesi, devri, değiştirilmesi, yenilenmesi, ertelenmesi, ikrarı ve itfası amacıyla yapılan hukuki işlemlerin ispatı senetle yapılmalıdır. Bununla birlikte senetle ispatı gereken hususlarda bu ispat şartı hatırlatılmasının ardından karşı taraf açıkça muvafakat verirse tanık dinlenebilir. Söz konusu maddede bahsi geçen senet terimi ile yazılı nitelikteki hukuki belgeler kastedilmektedir.
Belgenin Hukuki Tanımı:
Belgenin hukuki olarak tanımı HMK 199.maddede yapılmıştır. Madde hükmüne göre uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları belge olarak kabul edilir. Bu sebeple özel kanuni hükümler saklı kalmak kaydıyla bir hakkın ispatını hukuki yoldan elde edilmiş yukarıdaki belgeler yoluyla ispatlamak mümkündür.
Tanık Dinlenebilecek Durumlar:
Kanundaki parasal sınırı aşan miktardaki dava konuları hakkında bazı istisnalar dışında tanık dinletilemeyecektir. Genel kural bu olmakla birlikte bu kuralın istisnaları ve özel şartları mevcuttur. Bu istisna halleri ve özel şartları 3 başlık halinde sıralayabiliriz:
ç) Hukuki işlemlerde irade bozukluğu ile aşırı yararlanma iddiaları,