Şarj Hizmeti Yönetmeliği

ŞARJ HİZMETİ YÖNETMELİĞİ

Şarj Hizmeti Yönetmeliği, EPDK tarafından hazırlanmış olup 02.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Elektrikli araçların yaygınlaşmasının hızla devam ettiği Türkiye’de önemli bir adımdır.

ŞARJ İSTASYONU İŞLETMECİSİNİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İklim değişikliğinin etkilerinin giderek daha belirgin hale gelmesi, insanların çevreye ve kendi sağlıklarına daha duyarlı olmalarını teşvik etmiştir. Bu durum, daha çevreci ve sağlıklı ulaşım araçlarına olan talebi artırmış ve elektrikli araçların kullanımının hızla yaygınlaşmasına yol açmıştır. Bu trende paralel olarak, elektrikli araçların şarj edilmesi için gerekli şarj hizmetlerinin sağlanması ve bu alanda bir piyasanın oluşması da önem kazanmıştır. Türk Hukuku’nda da bu ihtiyaca cevap verebilmek amacıyla Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) tarafından Şarj Hizmeti Yönetmeliği hazırlanmış ve 02.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Elektrikli araçlar, fosil yakıtlı araçlara göre daha çevreci ve sürdürülebilir bir ulaşım çözümü olarak öne çıkmaktadır. Daha az karbon salınımı yapmaları ve yerli enerji kaynaklarına dayanmaları, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, elektrikli araçlar dünya genelinde hızla popülerlik kazanmaktadır.

Ancak, elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan birçok zorluk ve ihtiyaçlar da beraberinde gelmektedir. En önemli ihtiyaçlardan biri, elektrikli araçların şarj edilmesi için geniş bir şarj altyapısının oluşturulmasıdır. İnsanlar, araçlarını rahatlıkla şarj edebilecekleri ve güvenilir bir şarj ağına erişebilecekleri bir ortam istemektedirler.

İşte tam da bu noktada, Türk Hukuku’nda Şarj Hizmeti Yönetmeliği devreye girmektedir. Yönetmelik, şarj ağı işletmecilerinin ve şarj istasyonu işletmecilerinin kurulmasına, işletilmesine ve hizmet sunulmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Bu yönetmelik sayesinde, şarj hizmeti veren işletmecilerin faaliyetlerinin düzenlenmesi, standartlarının belirlenmesi ve tüketicilere güvenilir bir hizmet sunulması hedeflenmektedir.

Şarj Hizmeti Yönetmeliği, EPDK tarafından hazırlanmış olup, elektrikli araçların yaygınlaşmasının hızla devam ettiği Türkiye’de önemli bir adımdır. Yönetmelik, şarj hizmeti veren işletmecilerin kuruluş aşamasından faaliyetlerinin yürütülmesine kadar her aşamada uyulması gereken kuralları belirlemektedir. Bu kurallar, şarj istasyonlarının teknik özelliklerini, şarj hizmetlerinin fiyatlandırmasını, tüketicilere sunulacak bilgilerin içeriğini ve güvenlik standartlarını içermektedir.

Elektrikli araç kullanıcıları için önemli olan bir diğer nokta ise şarj altyapısının yaygınlaşması ve erişilebilir hale gelmesidir. Yönetmelik, şarj istasyonlarının stratejik yerlere kurulmasını teşvik etmekte ve mevcut şarj altyapısının yaygınlaşmasını sağlamaktadır. Bu da elektrikli araç kullanıcılarının günlük hayatta ihtiyaç duydukları şarj hizmetine kolaylıkla erişebilmelerini sağlamaktadır.

Elektrikli araçların kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte, şarj hizmeti sağlayıcıları arasında rekabet de artmaktadır. Bu da tüketicilerin daha kaliteli hizmetler almasını ve daha uygun fiyatlarla şarj edebilmelerini sağlamaktadır. Yönetmelik, rekabetin sağlanması ve tüketicilerin korunması amacıyla, şarj hizmeti piyasasının regülâsyonunu da ele almaktadır.

Sonuç olarak, elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, şarj hizmetinin sağlanması ve şarj altyapısının oluşturulması büyük önem kazanmaktadır. Türk Hukuku’ndaki Şarj Hizmeti Yönetmeliği, bu alanda önemli bir adım olup, şarj hizmeti veren işletmecilerin faaliyetlerini düzenlemekte ve tüketicilere güvenilir bir hizmet sunulmasını sağlamaktadır. Bu yönetmelik sayesinde, elektrikli araç kullanıcıları güvenli, erişilebilir ve rekabetçi bir şarj hizmetine kolaylıkla ulaşabileceklerdir.

Şarj hizmeti, Şarj ağı işletmecisi, Şarj istasyonu, Şarj ünitesi, Şarj istasyonu işletmecisi, Sertifika

Şarj hizmeti, ticari amaçla ve karşılığında gerçekleştirilen kablolu veya kablosuz enerji aktarımıdır. Bu hizmet sayesinde elektrikli araç kullanıcıları, araçlarının enerji depolama birimlerini şarj edebilmektedir. Şarj ağı işletmecisi ise lisans sahibi tüzel kişidir ve elektrikli araç kullanıcılarına şarj hizmetini sağlayarak şarj ağını işletir.

Şarj istasyonu, elektrikli araçlara kablolu veya kablosuz olarak elektrik enerjisi aktarımının yapıldığı tesisleri ifade eder. Bu istasyonlarda bir veya daha fazla şarj ünitesi bulunur. Şarj ünitesi, tek bir fiziksel ünitede birden fazla şarj bağlantısının sağlandığı ve şarj hizmetinin sunulduğu birimidir.

Şarj istasyonu işletmecisi ise, şarj ağı işletmecisinden aldığı sertifika doğrultusunda şarj istasyonlarını işleten ve üçüncü taraflara şarj hizmeti sağlayan gerçek veya tüzel kişidir. Bu işletmeciler, şarj hizmeti sunan şarj istasyonlarını yöneterek elektrikli araç kullanıcılarına hizmet verirler.

Son olarak, sertifika, bir şarj ağı bünyesindeki bir veya birden fazla şarj istasyonunun, şarj ağı işletmecisi nam ve hesabına kurulması veya işletilmesi amacıyla verilen yetki belgesidir. Bu sertifika, şarj istasyonu işletmecilerine, şarj hizmetini yasal olarak sunma yetkisi sağlar.

Türk Hukuku’ndaki Şarj Hizmeti Yönetmeliği, yukarıda tanımlanan bu kavramları içermekte ve şarj hizmetinin düzenlenmesi, standartlarının belirlenmesi ve tüketicilere güvenilir bir hizmet sunulması amacıyla oluşturulmuştur. Bu yönetmelik, elektrikli araç kullanıcılarına güvenli, erişilebilir ve rekabetçi bir şarj hizmeti sunulmasını sağlamak için önemli bir adımdır.

Sertifika Almanın Şartları Nelerdir?

Sertifika, şarj ağı işletmecileri tarafından şarj istasyonu işletmecilerine verilen bir yetki belgesidir. Bu sertifika, Şarj Hizmeti Yönetmeliği tarafından belirlenen şartlar doğrultusunda düzenlenir ve taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri tanımlar.

Bir şarj ağı işletmecisi olabilmek için EPDK’dan lisans almak zorunludur. Lisans başvurusu ve başvuru sahipleri için aranan şartlar, Yönetmelik tarafından belirlenmiştir. Lisans sahibi olan şarj ağı işletmecisi, şarj hizmeti sunmak için sertifika almak zorundadır. Sertifika, şarj ağı işletmecisi ile sertifika verilen şarj istasyonu işletmecisi arasında yapılan sözleşmeyle belirlenen şarj hizmetinin koşullarını içerir.

Yönetmelik, sertifikada bulunması gereken asgari hükümleri belirlemiştir. Bu hükümler arasında, şarj ağı işletmecisi ve sertifika verilen şarj istasyonu işletmecisinin adı veya unvanı, iletişim bilgileri, sertifikanın yürürlük tarihi ve geçerlilik süresi, şarj istasyonunun coğrafi konumu, şarj üniteleri ve soketlerin sayısı, tipi ve gücü ile tarafların hak ve yükümlülükleri yer almaktadır.

Sertifika düzenlenmesi, sonlandırılması ve iptal edilmesine ilişkin kurallar, şarj ağı işletmecisi tarafından belirlenecek usul ve esaslara tabidir. Bu kurallar, şarj ağı işletmecisinin internet sitesinde ilan edilir ve mevzuata aykırı veya piyasanın işleyişini bozacak hükümler içeremez.

Sertifika, lisans süresinden daha uzun bir süre için düzenlenemez. Sertifika sahibi, lisans sahibine bağlı olarak işletme faaliyetinde bulunulan süreyi aşan bir sertifika alamaz. Aynı şekilde, aynı şarj istasyonu için başka bir şarj ağı işletmecisinden sertifika alınamaz. Bir şarj istasyonunda sadece bir şarj ağı işletmecisinin sertifikası geçerlidir.

Bu durumda, lisans verilmesiyle ilgili şartlar yönetmelik tarafından belirlenirken sertifikaya ilişkin şartlar asgari düzeyde belirlenmiştir. Sertifikaya ilişkin diğer hüküm ve şartlar ise şarj ağı işletmecisi ile şarj istasyonu işletmecisi arasında yapılan sözleşmeyle belirlenmektedir.

 Sertifika Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri Nedir?

Şarj ağı işletmecisinin sertifika sahibine yönelik hak ve yükümlülükleri, şarj hizmeti sunan şarj istasyonu işletmecisi ile şarj ağı işletmecisi arasındaki ilişkiye dayanmaktadır. Sertifika sahibi, lisansa dayanarak aldığı sertifika ile şarj hizmetini sunmakla sorumludur. Ancak, bu durum asli sorumlu olan şarj ağı işletmecisinin yükümlülük ve sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

Sertifika sahibi, aldığı sertifikaya bağlı olarak bir veya birden fazla yerde şarj istasyonu işletme hakkına sahiptir. Aynı sertifika ile kurulacak olan şarj istasyonları için tek bir sertifika yeterlidir. Ancak, başka bir lisans sahibi firmanın şarj ağına dahil olmak istenirse, bu durumda ayrı bir sertifika almak gerekmektedir.

Sertifika süresi boyunca şarj istasyonu işletmecisine şarj hizmeti sunma imkanı verilir. Ancak, şarj istasyonunun faaliyete geçebilmesi için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı alınması gerekmektedir. Bu ruhsatın geçerliliğini yitirmesi halinde şarj istasyonu faaliyetleri sona erer. Ayrıca, sertifikanın süresi sona erdiğinde veya başka bir nedenle geçerliliğini yitirdiğinde, şarj istasyonu işletmecisinin faaliyeti sonlanır.

Bu durumda, şarj istasyonu işletmecisi başka bir şarj ağı işletmecisine başvurarak sertifika talebinde bulunabilir ve lisans sahibinin şarj ağına bağlanarak faaliyetlerine devam edebilir.

Yukarıdaki metinde belirtilenler doğrultusunda, sertifika sahibinin hak ve yükümlülükleri, lisans sahibi şarj ağı işletmecisi ile olan ilişkisine ve sertifikaya bağlı olarak şarj hizmeti sunma sorumluluğuna dayanmaktadır.

Sertifika Bedeli Hakkında

Şarj ağı işletmecilerinin düzenlediği sertifikalar karşılığında şarj istasyonu işletmecisinden bedel talep etmesi, ticari hayatın bir gereğidir. Mevcut mevzuatta sertifika bedeline ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle sertifika bedeli, şarj ağı işletmecilerinin rekabeti doğrultusunda belirlenmektedir.

Sertifika bedelini belirleyen faktörlerden biri, şarj ünitelerinin kimden tedarik edileceğidir. Şarj ağı işletmecisi genellikle şarj ünitelerini de tedarik etmektedir ve bu durum sertifika bedeli anlaşmasını etkileyebilir. Bu anlaşma genellikle bir satış anlaşmasıyla birlikte gerçekleşmektedir.

Pratikte, şarj ünitelerini tedarik eden şarj ağı işletmecisi, sertifika düzenlediği şarj istasyonu işletmecisinden şarj ünitelerinin bedelini peşin olarak talep etmekte ve sertifika tanıması sebebiyle faaliyetten elde edilen ciro veya kardan belirli bir pay talep etmektedir.

Sonuç olarak, sertifika bedelinin taraflar arasında yapılan iç anlaşma çerçevesinde belirlendiği söylenebilir. Bu durum, ticari ilişkilerin ve rekabetin bir sonucudur.

Şarj Hizmeti Verme Yükümlülüğü

Şarj hizmetinin sunulmasında asli sorumluluk şarj ağı işletmecisine aittir ve sertifika vererek başkasına hizmeti gördürmesi durumunda dahi, ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri ortadan kalkmamaktadır. Ancak genellikle şarj ağı işletmecisi ve sertifika verilen şarj istasyonu işletmecisi arasında imzalanan sözleşmelerde rücu ilişkisi düzenlenmektedir. Bu düzenleme olmasa dahi, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu uyarınca şarj ağı işletmecisinin, hizmetin verilmemesi nedeniyle şarj istasyonu işletmecisine karşı zararının tazmini gibi hakları bulunmaktadır.

Şarj istasyonu işletmecisi, lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler ve mücbir sebepler hariç olmak üzere sürekli, kaliteli ve kesintisiz şarj hizmeti sunma yükümlülüğüne sahiptir. Ancak, otel, restoran, alışveriş merkezi gibi işyerlerine ait otoparklarda kullanıma açık olan şarj istasyonları için bu hizmetin işyerinin çalışma saatleriyle sınırlı olması istisnadır.

Eşit durumdaki kullanıcılara ayrım yapmaksızın şarj hizmeti sunma yükümlülüğü vardır. Örneğin, rezervasyon olmadığı durumlarda veya uygulamadan kaynaklı bir hatada kendi belirlediği kişilere öncelik vermemelidir. Ancak, sadakat sözleşmesi kapsamında fiyat ayrımları yapılabilmektedir. Şarj ağı işletmecisinin nam ve hesabına hareket eden şarj istasyonu işletmecisinin, bu fiyatlar üzerinden hizmet sunması beklenmektedir.

Şarj istasyonu işletmecisinin, hizmetlerini sürekli, kaliteli ve kesintisiz sunarken aynı zamanda kullanıcının elektrikli aracını şarj hizmeti almaya hazır hâle getirmesi gerekmektedir. Örneğin, kullanıcının rezervasyon yaptığı şarj istasyonunda aracını şarj hizmeti almaya hazır hâle getirmemesi durumunda şarj istasyonu işletmecisinin sorumluluğu söz konusu olmayacaktır. Kullanıcı, şarj hizmetinin sunulmasına ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeden hizmet talep edemez.

Sonuç olarak, şarj ağı işletmecisi ve şarj istasyonu işletmecisi arasında yapılan sözleşmeler ve ilgili mevzuat çerçevesinde şarj hizmeti sunulması ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde, kullanıcılara sürekli, kaliteli ve kesintisiz şarj hizmeti sunulması sağlanırken, eşitlik ilkesi ve sözleşmelerin hükümleri de gözetilmelidir.

Şarj Hizmeti Fiyatına Dair Yükümlülükler Nelerdir?

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre, şarj hizmeti fiyatı serbestçe belirlenebilir. Ancak, Kurum tarafından hazırlanan Yönetmelik, şarj ağı işletme lisansına sahip olan kişilere fiyat belirleme yetkisi verirken, sertifika sahibi şarj istasyonu işletmecisinin bu fiyatlar üzerinde takdir yetkisi bulunmamaktadır. Şarj ağı işletmecisi, fiyatlandırma bilgilerini basit, açık ve karşılaştırılabilir bir şekilde sunmalı, şarj istasyonlarında uygulanan fiyatları internet sitesi, dijital mecralar ve şarj istasyonlarından erişilebilir bir şekilde ilan etmelidir.

Şarj istasyonu işletmecisinin sorumluluğuna gidilemeyecek olan fiyatlandırma yükümlülükleri bulunmaktadır. Ancak şarj istasyonu işletmecisi, şarj hizmeti karşılığında ek bir bedel talep etmemeli ve standartlaştırılmış birim enerji fiyatı (TL/kWh) kullanarak fiyatlandırma yapmalıdır. Ayrıca, şarj hizmeti tamamlanmasına rağmen istasyondan ayrılmayan kullanıcılardan ilave bir bedel talep edilebilir, ancak bu durumda kullanıcıya “şarj ağır işletmecisi” tarafından bilgi verilmesi gerekmektedir. Şarj istasyonu işletmecisi, bu hükmü dayanak göstererek ek bedel talep edemez.

Sonuç olarak, şarj hizmeti fiyatlandırması lisans sahibi şarj ağı işletmecisi tarafından belirlenirken, şarj istasyonu işletmecisi belirli yükümlülüklere uymalı ve ek bedel talep etme konusunda dikkatli olmalıdır.

DEĞERLENDİRME

Elektrikli araç şarj hizmeti, istihdam alanları yaratması ve ülke ekonomisi için uzun vadede önemli kazanımlar sağlamasıyla dikkat çeken yeni bir sektördür. Ancak bu sektöre ilişkin yasal mevzuat henüz yeni olup, şarj ağı işletmeci lisansına sahip olan şirketlerin hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşlarının da bu sektör hakkında tam bilgi sahibi olmamaları, Yönetmelik tarafından belirlenen düzenlemelere dayanmaya çalışmalarına neden olmaktadır.

Şu anda yasal mevzuatın uygulanmasında sıkıntılarla karşılaşılmamasının nedeni, henüz yeni yürürlüğe girmiş olan mevzuatın ve yeni kurulan iş modellerinin olmasıdır. Ancak iş hacmi her geçen gün büyüdükçe, şarj ağı işletmecisi, şarj istasyonu işletmecileri ve kamu kurumları arasında sorunlar ortaya çıkması olasıdır. Bu yeni hizmet sektöründeki sorunlar ortaya çıktıkça, mevzuatın da güncelleneceği ve somut uyuşmazlıkları çözmeye daha uygun hale geleceği kesindir.

Sonuç olarak, elektrikli araç şarj hizmeti sektörü henüz gelişme aşamasında olup, yasal mevzuatın tam olarak oturması ve sektördeki sorunların çözülmesi için zaman gerekmektedir. Bu süreçte, ilgili tarafların işbirliği yapması ve mevzuata uyum sağlaması önemlidir. Sektörün büyümesi ve olası uyuşmazlıkların çözülmesiyle birlikte, mevzuatın da daha güncel ve etkili hale getirileceği açıktır.

ŞARJ HİZMETİ YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA HAP BİLGİLER

1. Şarj ağı işletmeciliği, EPDK’dan alınan bir lisans kapsamında yürütülecektir. Lisans sadece belirli durumlar haricinde devredilemez.
2. Elektrik piyasasında faaliyet gösteren ve tarifesi düzenlemeye tabi olan lisans sahibi tüzel kişiler, şarj ağı işletmeci lisansı başvurusunda bulunamaz ve şarj hizmeti sunamaz.
3. Ticari olmayan özel şarj istasyonları ve kullanıcıların kendi ihtiyaçları için kurdukları şarj üniteleri, bir şarj ağına bağlanmak zorunda değildir.
4. Lisans başvurusu yapacak tüzel kişi, TTK hükümlerine göre anonim şirket veya limited şirket olarak kurulmalıdır. Kamu iktisadi teşebbüsleri tarafından yapılan başvurular hariç olmak üzere, şirketin asgari sermayesi Kurul tarafından belirlenen tutardan az olmamalıdır. Anonim şirket olarak kurulmuşsa, payların tamamının nama yazılı olması ve hamiline yazılı pay çıkarılmaması gerekmektedir.
5. Lisans en fazla 49 yıl süreyle verilebilir. Lisans süresi, lisans sahibinin talebi üzerine ve belirlenen azami süreyi gözeterek uzatılabilir. Uzatma başvurusu lisans tadil başvurusu olarak yapılır.
6. Şarj ağı işletmecisi, üçüncü kişiler tarafından kurulan ve işletilen şarj istasyonlarına yönelik bir sertifika düzenleyecektir. Bu sertifika, şarj ağı işletmecisi ile sertifika verilen şarj istasyonu işletmecisi arasındaki hak ve yükümlülükleri tanımlayacaktır.
7. Şarj ağı işletmecisi, lisansın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde en az 50 adet şarj ünitesi ve en az 5 farklı ilçede şarj istasyonu oluşturacaktır.
8. Şarj ağında yer alan şarj ünitelerinin en az %5’i ve Karayolları Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu altındaki otoyol ve devlet otoyollarında yer alan şarj ünitelerinin en az %50’si, DC 50 kilovat (kW) ve üzeri güce sahip olmalıdır.
9. Şarj istasyonunun elektrik ihtiyacını karşılamak için yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisi veya elektrik depolama tesisi kurulabilir.
10. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 4 ay içinde şarj hizmeti sağlayan kişiler, Yönetmelik gerekliliklerine uygun hale getirilmelidir.
11. Şarj hizmeti alan kullanıcıların hakları ve zararları, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine tabidir.
12. Denetim ve yaptırım yetkisi EPDK’ya aittir ve yaptırımlar için Elektrik Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uygulanır.
13. Şarj ağı işletmecisinin yükümlülükleri, mücbir sebep durumunda EPDK tarafından etkilenme oranına göre ertelenebilir veya askıya alınabilir. Mücbir sebep durumunda etkilenen tarafın, olayın başladığı tarihten itibaren en geç otuz gün içinde Kuruma başvurması gerekmektedir.
14. 6/3-b hükmü uyarınca 02.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 17.03.2022 tarihli 10853 No’lu EPDK kararıyla şarj ağı işletmeci lisansı başvurusu için asgari sermaye tutarı 4 milyon 500 bin lira, lisans alma bedeli 300 bin lira, lisans tadili bedeli 14 bin lira ve lisans sureti çıkartma bedeli 3 bin lira olarak belirlenmiştir.

Tel: +90 216 349 44 85

GSM: +90 532 302 03 17

E-mail: [email protected]

Sitemizde yayınlamış olduğumuz güncel makalelere buradan da ulaşabilirsiniz. 

KAYNAKÇA: Şarj Hizmeti Yönetmeliği Mevzuatı; https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/yonetmelik/7.5.39454.pdf