PROFORMA FATURA NEDİR
Proforma fatura, henüz gerçek bir ticari işlem gerçekleşmeden önce müşteriye sunulan ve gelecekteki bir satışın veya işlemin koşullarını ve ayrıntılarını özetleyen bir fatura türüdür. Satıcı tarafından hazırlanan proforma fatura, müşteriye sunulan bir teklif olarak kabul edilir ve herhangi bir ödeme yapılmadan önce, müşteri tarafından onaylanması ve kabul edilmesi gereken tüm koşulların açıkça belirtilmesini sağlar. Herhangi bir belirli şekli yoktur. Dolayısıyla firmalar kendi ihtiyaçları doğrultusunda proforma fatura düzenleyecektir.
Proforma fatura, gerçek bir faturaya benzer, ancak bir işlem gerçekleşmediği için resmi bir belge olarak kabul edilmez. Bunun yerine, bir proforma fatura, bir işlem yapılacağı zaman gerçek bir fatura olarak kullanılmak üzere hazırlanmış bir öncü belgedir. Genellikle, ihracat işlemleri gibi uluslararası işlemlerde kullanılır ve mal veya hizmetlerin gönderilmesi için gerekli olan tüm detayları içerir.
PROFORMA FATURA HUKUKİ NİTELİĞİ
Proforma fatura, bir işlem gerçekleşmeden önce müşteriye sunulan bir teklif niteliğindedir ve resmi bir belge olarak kabul edilmez. Bu nedenle, proforma faturanın hukuki niteliği gerçek fatura kadar yüksek değildir. TTK ve Vergi Usul kanunu kapsamında bir fatura niteliğine sahip değildir.
Proforma fatura, gerçek bir faturaya benzer ancak bir işlem gerçekleşmediği için işlemin resmi bir belgesi olarak kabul edilmez. Bunun yerine, proforma fatura, işlem yapılacağı zaman gerçek bir fatura olarak kullanılmak üzere hazırlanmış bir öncü belgedir.
Ancak, proforma faturanın hukuki geçerliliği müşteri ve satıcı arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Eğer proforma fatura, taraflar arasında bir sözleşme veya anlaşma metni olarak kabul edilirse, proforma fatura taraflar arasında hukuki bağlayıcılığı olan bir belge haline gelebilir.
Özetle, proforma fatura resmi bir fatura gibi kabul edilmez ve işlem için resmi bir belge olarak kullanılmaz. Ancak, taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, proforma fatura hukuki geçerliliği olan bir belge haline gelebilir.
Proforma fatura, bir teklif niteliği taşır ve bir işlem gerçekleşmediği için resmi bir fatura olarak kabul edilmez. Bu nedenle, proforma faturanın hukuki niteliği gerçek bir fatura ile aynı değildir.
Ancak, proforma fatura, taraflar arasında bir ticari işlem yapılması için bir anlaşmanın koşullarını belirlediği için hukuki bir öneme sahiptir. Proforma fatura, alıcı ve satıcı arasında yapılan sözleşmenin bir parçası olarak kabul edilebilir. Taraflar arasında bir anlaşmazlık durumunda, proforma fatura, işlem şartlarının ve koşullarının belirlenmesinde bir kanıt olarak kullanılabilir.
Özetle, proforma fatura, resmi bir belge değilse de, taraflar arasında bir anlaşmanın koşullarını belirleyen bir belge olarak hukuki niteliğe sahiptir. Ancak, bir işlem gerçekleşmeden önce olduğu için, gerçek bir fatura gibi yasal bir belge olarak kabul edilemez.
TBK gereği bir sözleşme yapmak için tarafların karşılıklı rızası ve uygun irade beyanı gereklidir. Sözleşmedeki bir tarafın teklifinin sözleşmenin diğer tarafça kabul edilmesi gerekmektedir. Bu noktada hukuk kapsamında icap ve icaba davet hususunu inceleyip proforma fatura ile bağlantısına değineceğiz.
Proforma faturanın hukuki niteliği incelenirken nitelik olarak icap mı icaba davet mi olduğu değerlendirilmektedir.
İCAP-İCABA DAVET?
İcap hukuki anlamda, bir sözleşmenin kurulmasında tarafların karşılıklı irade beyanlarına dayanan önemli bir adımdır. Tarafların açık ve kesin bir şekilde irade beyanında bulunmaları gerekmektedir ve bu beyanlar karşı tarafa ulaşmalıdır. Sözleşmenin tüm esaslı unsurları yer almalıdır. Bu irade karşı tarafa ulaştığında “kabul” beyanıyla sözleşmenin kurulmasına sebep olacaktır.
İcaba davet hukuki anlamda sözleşmenin sadece asli unsurlarını içerip, bir sözleşme yapma niyetini açıkça belirtmek isteyen ancak henüz belirli şartlarla ilgili bir teklif sunmayan bir kişinin yaptığı bir açıklamadır. Ancak, icap daveti, diğer tarafın teklifte bulunmaya veya kabul etmeye zorunlu olmadığı bir adımdır.
***
“Metnin bu ilkeler çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine icaba davet niteliğindeki bir proforma fatura bakımından alıcının iradesini açıklaması “icap=öneri” sayılır; oysa proforma fatura tam anlamıyla icap niteliğinde ise alacaklının iradesini açıklaması ile sözleşme kurulmuş sayılmalıdır. Sınırlı biçimde sayılmış birkaç sözleşme türü dışında, icap ve kabulün mutlak suretle sarih bir irade açıklaması yolu ile yapılması şart değildir. Gönderilmiş malın alınıp kabul edilmiş ya da tüketilmiş olması, bedelinin ödenmesi, hizmetin kullanılması gibi davranışlar da sözleşmenin kuruluşunu sağlayan irade açıklamaları olarak yorumlanabilmektedir.
Fatura ise proforma faturadan farklı olarak sözleşmenin bağıtlanması sürecinde değil ifası sürecinde düzenlenen bir belgedir. Nitekim (sözleşmenin akdedildiği tarihte yürürlükte bulunan 6762 s.) Türk Ticaret Kanunu’nun 23’üncü maddesinde ticari işletmesi icabı bir mal satmış veya imal etmiş veyahut bir iş görmüş yahut bir menfaat temin etmiş olan tacirin, diğer tarafın talebi üzerine bir fatura düzenlemek ve bedeli ödenmiş ise bunu da faturada göstermek zorundadır (benzer şekilde VUK.m.229).
Fatura sadece sözleşmenin ifası ile ilgili olmayıp, gerek vergi sorumluluğu bakımından kamu hukuku ile ve gerek ispat yükünün belirlenmesi bakımından usul hukuku ile de ilgisi mevcuttur.
Nitekim 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 23’üncü maddesinin ikinci fıkrasında, bir faturayı alan kimsenin, bunu aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde içeriği hakkında bir itirazda bulunmamış olması hâlinde, bunun içeriğini kabul etmiş sayılacağına dair bir adi kanuni karine öngörülmüştür. Aksi ispat edilebilen bu kanuni karine çerçevesinde faturayı tebliğ alan fakat yasal süresi içinde itiraz etmeyen alıcı, faturada gösterilen mal veya hizmeti teslim aldığını ve faturada yazılı tutardan sorumlu olduğunu kabul etmiş sayılır. Faturaya itiraz hâlinde ispat yükü yer değiştirir ve bu kez satıcı veya hizmet sağlayıcısı o miktarda mal ve hizmeti teslim ettiğini ve bedelin faturada yazılı olduğu tutar kadar olduğunu ispat yükü altına girer.” (Hukuk Genel Kurulu 2018/4 E. , 2018/80 K. “İçtihat Metni”)
**Konuyla ilgili Hukuk Genel Kurulu kararının tamamı için sitemizde mevcut olan kararın tamamını inceleyebilirsiniz. [Hukuk Genel Kurulu 2018/4 E. , 2018/80 K. “İçtihat Metni”]
Konu ile ilgili profesyonel bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.
Tel: +90 216 349 44 85
GSM: +90 532 302 03 17
E-mail: [email protected]
Proforma Fatura Nedir Proforma Fatura Nedir Proforma Fatura Nedir
