İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı (İŞ K. m.25)
İş sözleşmelerinin fesih şekillerine ve nedenlerine göre işçilerin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi haklardan yararlanıp yararlanamayacağı, boşta geçen sürelere ilişkin tazminat talep etme hakkı olup olmadığı, işe iade isteme hakkı bulunup bulunmadığı ve bazen de cezai şart ödeme gibi bir takım yükümlülüklerden sorumlu olup olmayacağı hususları tespit edilecektir.
4857 sayılı İş Kanununda “Geçerli Sebeple Fesih” ve “Haklı Nedenle Fesih” adı altında 2 temel fesih türü bulunmaktadır. İşveren tarafından yapılacak fesihler geçerli sebeple olabileceği gibi haklı sebeple de yapılabilir. Her bir fesih türünün kendine özgü nedenleri ve sonuçları bulunduğundan bu yazımızda yalnızca İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkını açıklayacağız.
İşverenin Haklı Fesih Nedenleri:
4857 sayılı İş Kanunu m.25’te işverenin haklı nedenle fesih hakkı aşağıda belirtildiği şekilde 4 ana başlık halinde kategorize edilmiş ve alt bentler halinde detaylandırılmıştır.
2-Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
3-Zorlayıcı sebepler:
4- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması:
Fesih Usulü ve Süresi:
Yukarıda belirtilen işçinin haklı fesih nedenlerinden herhangi birinin bulunması durumundan İş Kanununun 17 inci maddesinde sayılan fesih bildirim süresine uyulmasına gerek olmaksızın iş akdi derhal feshedebilir. Bu özelliği sebebiyle haklı nedenle fesih terimi yerine, bildirimsiz fesih, derhal fesih gibi terimler de kullanılabilmektedir.
Fesih süresi bakımından kanunun 26. Maddesinde düzenleme bulunmaktadır. Yalnızca ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık sebebiyle yapılacak fesihlerde geçerlidir. Madde metni şöyledir:
“…ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz…”
Görüldüğü üzere işveren, fesih nedenini öğrendiği günden başlayarak altı iş günü içerisinde ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl içerisinde haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu sürenin geçmesinden sonra yapılan fesihler haklı fesih olarak değerlendirilemeyeceğinden işçinin kıdem tazminatı ve diğer haklarını alması söz konusu olacaktır.
Feshin Sonuçları:
Bu fesih işverenin kusuru olmaksızın kanunda sayılı hallere dayanılarak yapılan bir fesih olduğundan işçi kıdem tazminatına ve ihbar tazminatına hak kazanamayacaktır. Zira yukarıdaki sebep ve usullere dayanılarak yapılan fesihte işçiye ihbar süresi verilmesi söz konusu değildir. Dolayısıyla ihbar tazminatı ödenmesi söz konusu olmayacaktır.
Ayrıca İş Kanunu m.26/2 uyarınca işveren iş sözleşmesini ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık sebebiyle yasal süre içerisinde feshettiği takdirde işçiden tazminat talepli olarak yasal yollara başvurma hakkı da bulunmaktadır.