İşçinin İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı

İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı

4857 Sayılı İş Kanunumuzun 24.maddesinde işçinin haklı nedenlerin varlığı halinde iş sözleşmesini belirli veya belirsiz süreli olması fark etmeksizin feshetmesi düzenlenmiştir. Bu yazımızda ilgili madde doğrultusunda işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle ihbar süresine bağlı olmaksızın feshinden bahsedeceğiz.

İlgili madde 3 başlık altında toplanmıştır; sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, zorlayıcı sebepler.

Sağlık sebepleri;

1. İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,
2. İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa,

(a) bendi sebebiyle iş sözleşmesinin derhal feshedilebilmesi için söz konusu tehlike işin niteliğinden kaynaklanmalıdır. Ayrıca (b) bendinde bahsedilen bulaşıcı hastalığın tek başına varlığı yeterli değildir, bulaşıcı hastalığın işçinin sağlığı için ciddi bir tehlike olması gerekmektedir.

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerler;

1. İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa,
2. İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,
3. İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa,
4. İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,
5. İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
6. Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller sebebiyle iş akdinin derhal feshedilebilme hakkı İş Kanununun 26.maddesine göre işçinin bu çeşit davranışları öğrendiği günden başlayarak 6 iş günü geçtikten ve herhalde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl geçtikten sonra kullanılamaz! Bu süreler geçtikten sonra yapılan fesihler haksız fesih hükmündedir.

Zorlayıcı sebepler;

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı vardır. İş Kanununun madde 40 gereği beklenmesi gereken bu bir haftalık sürede işveren, işçiye her gün için yarım ücret ödemek zorundadır. Ayrıca zorlayıcı neden devam ettiği sürece işçinin haklı fesih hakkı vardır.

İş Kanununun 17.maddesine göre iş sözleşmesini tek taraflı olarak fesheden taraf diğer tarafa işçinin en az 2 en çok 8 haftalık ücreti tutarında kıdemine göre belirlenen ihbar tazminatı ödemelidir. Madde metninden anlaşıldığı üzere haklı veya haksız fesih ayrımına gidilmemiştir. Bu nedenle işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshetse bile ihbar tazminatına hak kazanamaz!

Kıdem tazminatı açısında ise; öncelikle kıdem tazminatının hak edilmesi için işçinin aynı işyerinde ve aynı işverenin yanında en az 1 yıl çalışması gerekmektedir.  Kural olarak işten kendi isteğiyle ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak  işçi yukarıda bahsettiğimiz haklı nedenlerle iş sözleşmesini derhal feshederse ve çalışma süresi 1 yıl ve daha fazlasıysa bu durumda kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Haklı nedenle iş sözleşmesini fesheden işçiler, son 120 gün sürekli olmak üzere son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile sigorta primlerinin ödenmiş olması halinde süresi içinde İŞKUR’a başvurarak iş almaya hazır olduğunu kaydettirir ve işsizlik maaşına hak kazanır.

İş sözleşmelerinin feshi durumunda hak kaybı yaşamamak adına uzman bir hukukçudan destek almanızda fayda vardır. Konuyla ilgili bizimle her zaman iletişime geçebilirsiniz.