İşçilerin Haklı Nedenle Fesih Hakkı (İŞ K. m.24)
İş sözleşmelerinin fesih şekillerine ve nedenlerine göre işçilerin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi haklardan yararlanıp yararlanamayacağı, boşta geçen sürelere ilişkin tazminat talep etme hakkı olup olmadığı, işe iade isteme hakkı bulunup bulunmadığı ve bazen de cezai şart ödeme gibi bir takım yükümlülüklerden sorumlu olup olmayacağı hususları tespit edilecektir.
4857 sayılı İş Kanununda “Geçerli Sebeple Fesih” ve “Haklı Nedenle Fesih” adı altında 2 temel fesih türü bulunmaktadır. İşveren tarafından yapılacak fesihler geçerli sebeple olabileceği gibi haklı sebeple de yapılabilir. Bununla birlikte işçi tarafından geçerli nedenle fesih yapılamayıp yalnızca İş Kanununun 24. Maddesinde belirtildiği üzere işçilerin haklı nedenle fesih hakkı bulunmaktadır. Her bir fesih türünün kendine özgü nedenleri ve sonuçları bulunduğundan bu yazımızda yalnızca İşçilerin Haklı Nedenle Feshini açıklayacağız.
İşçilerin Haklı Fesih Nedenleri:
Kanunda işçilerin haklı fesih nedenleri 3 ana başlık halinde kategorize edilmiş ve alt bentler halinde detaylandırılmıştır.
2-Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
3-Zorlayıcı sebepler:
Fesih Usulü ve Süresi:
Yukarıda belirtilen işçinin haklı fesih nedenlerinden herhangi birinin bulunması durumundan İş Kanununun 17 inci maddesinde sayılan fesih bildirim süresine uyulmasına gerek olmaksızın iş akdi derhal feshedebilir. Bu özelliği sebebiyle haklı nedenle fesih terimi yerine, bildirimsiz fesih, derhal fesih gibi terimler de kullanılabilmektedir.
Fesih süresi bakımından kanunun 26. Maddesinde düzenleme bulunmaktadır. Yalnızca ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık sebebiyle yapılacak fesihlerde geçerlidir. Madde metni şöyledir:
“…ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.”
Görüldüğü üzere işçinin fesih nedenini öğrendiği günden başlayarak altı iş günü içerisinde ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl içerisinde haklı nedenle fesih gerçekleştirilmelidir.
Feshin Sonuçları:
Bu fesih işçinin kusuru olmaksızın yapılan bir fesih olduğundan işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ancak tarafların birbirlerinden ihbar tazminatı talep etme hakları olmayacaktır. Tazminat haklarının yanı sıra iş ilişkisi sebebiyle işçinin fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti gibi konularda alacağı bulunduğu durumlarda bu talepleri bakımından da yasal yollara başvurma hakkı da ayrıca bulunmaktadır.