İhtiyati Tedbir ile İhtiyati Haczin Farkları
Ortak Prensipler
- Her iki hukuki kurumda geçici hukuki koruma amacına hizmet etmektedir.
- Hem ihtiyati haciz karan hem de ihtiyati tedbir karan duruşma yapılmaksızın verilebilir.
- Her iki halde de haklılığın tam olarak ispatı aranmaz. Haklılığın gerçeğe yakın şekilde/yaklaşık ispatı yeterlidir. Buna gerçeğe yakınlık karinesi denir.
- Alınan ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir, kararının hükümsüz kalmaması için yasada öngörülen süreler içinde belirli usul işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Bu işlemler tamamlayıcı merasim olarak da adlandırılmaktadır.
- Hem ihtiyati haciz kararı hem de ihtiyati tedbir kararı görevli ve yetkili mahkeme tarafından verilmelidir.
- Gerek ihtiyati haciz gerekse ihtiyati tedbir kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez.
Ortak Olmayan Prensipler
- İhtiyati hacizde ihtiyaten haczedilen mal ve haklar, alacaklının açtığı veya yaptığı veyahut açmayı ya da yapmayı düşündüğü dava veya icra takibinin konusu değildir. Halbuki ihtiyati tedbirde tedbir konulan şey dava konusudur.
- İhtiyati haciz yalnız para ve teminat alacakları hakkındaki davalarda veya icra takiplerinde söz konusu olduğu halde, ihtiyati tedbir kural olarak paradan başka şeyler (haklar, menkuller, gayrimenkuller) hakkındaki davalarda alınır.
- İhtiyati hacizde haczedilen mallar üzerinde bir çekişme yoktur. İhtiyati tedbirde ise çekişmeli ve dolayısıyla dava konusu olan şey (örneğin menkul veya gayrimenkul bir mal) hakkında önleyici nitelikte tedbir alınır. Buna karşılık ihtiyati hacizde, alacaklıya henüz kesin haciz isteme yetkisinin gelmediği bir dönemde alacaklının para alacağının ödenmesi güvence altına alınır.
- İhtiyati hacizde alacaklı açacağı davada haklı çıkarsa veya alacaklının yaptığı takip kesinleşirse üzerine ihtiyati haciz konulan mallar icra dairesince satılır ve alacaklının alacağı ödenir. İhtiyati tedbir de ise üzerine tedbir konulan mal hakkındaki dava alacaklı lehine sonuçlanırsa tedbirli mal aynen alacaklıya verilir.
- Gayrimenkul mallar üzerinde ihtiyati tedbir konulması halinde genellikle gayrimenkulün başkasına devrinin yasaklanmasına karar verilmektedir ve üzerine tedbir konulan gayrimenkul başkasına satılamamaktadır. Oysa borçlu üzerine ihtiyati haciz konulmuş gayrimenkulünü başkasına satabilir ya da üzerinde başkası lehine hak tesis edebilir.
- İhtiyati haciz kararından sonra alacaklı, borçlu hakkında dava açmaya mecbur olmayıp icra takibinde de bulunabildiği halde, ihtiyati tedbir kararı alan kimse yalnız dava açabilir.
- İhtiyaten haczedilen şeyler hakkında açılan istihkak davalarına İİK hükümlerine göre icra mahkemelerince bakıldığı halde ihtiyati tedbir kararına konu teşkil eden şeyler hakkındaki istihkak iddialarına genel mahkemelerce bakılır.
- Talepte bulanan açıkça ihtiyati haciz yerine ihtiyati tedbir talebinde bulunmuşsa, hakim taleple bağlı olduğu için talebi reddetmelidir. Buna karşılık talebin ihtiyati tedbir mi yoksa ihtiyati haciz mi olduğu konusunda belirsizlik varsa bu durumda hakimin davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde öncelikle bu belirsizliği gidermesi ve ona göre hareket etmesi gerekir.
