Göçmenlerin Oturum ve Çalışma İzinleri
OTURUM İZNİ NASIL ALINIR?
Oturma izni, ikamet izni olarak adlandırılır. Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu kişiler ya da herhangi bir ülkede bulunan yabancılar, vize muafiyet süreleri boyunca ikamet edebilirler. Bu süreç bittikten sonra oturma izni hakkı tanınır. Oturma izni için verilen süre bitmeden 10 gün önceden tekrardan yenileme işlemlerinin yapılması gerekmektedir.
Türkiye’ye yerleşmeye karar vermiş yabancılar oturum izni almak suretiyle ikamet edebilirler. Türk mevzuat hükümlerine göre, Türkiye’de kısa dönem, öğrenci, aile, uzun dönem, insani ikamet çeşitleri söz konusudur. Her ikamet izni için istenen evraklar değişkenlik gösterebilmektedir. Göç idaresinin kendi sitesinden, detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz ( İkamet İzni Çeşitleri (goc.gov.tr) )
Başvurular, göç idaresine başvurmak suretiyle online şekilde internet üzerinden yapılabilir. Oturma izni için online başvuruda bulunurken niyetinizi ispatlamak amacıyla pasaport, son 6 ayda çekilmiş bir vesikalık, Türkiye’deki adresiniz, geçerli bir sağlık sigortanız gibi evrakları yanınızda bulundurmanız fayda sağlayacaktır.
İkamet izninin alınması için öncelikle özel sağlık sigortası yaptırmanız gerekmektedir.
Başvuruda istenen belgelerin noter onaylarının olması önemlidir. Ayrıca evrakların yeminli tercümesi de istenecektir.
KISA DÖNEM İKAMET İZNİ
Kısa dönem ikamet izni için gerekecek belgeler:
- Pasaport (Başvurusu yapacak olan yabancıların oturma izni talebinin süresinden en az 60 gün daha uzun süre geçerliliği olan bir pasaporta ihtiyaç vardır.) ve pasaportta yer alan içerikleri içeren sayfalara ait fotokopi.
- Biyometrik pasaport ebatlarında fotoğraf. (En az 4 adet olmalı.)
- Geçerli bir sağlık sigortası.
- Vergiye ilişkin harçları ödeyebilmek için Türk vergi numarası.
- İkamet izni için yenileme yapıyorsanız mevcut ikamet izni kartı.
- Yabancının Türkiye’de güncel adresini belirten nüfus dairesinden alınmış bir ikametgah adresi.
- Bazı durumlarda Adli Sicil Kaydı istenebilir. Adliyelerden temin edilebilmektedir.
- Tapu kaydı veya kira sözleşmenizin fotokopileri ve orjinalleri.
*** Kısa dönem ikametler için oturma izni olarak öncelikle talepte bulunmak ve yukarıda bahsettiğimiz gerekli belgeleri sağlamak gerekmektedir. Ayrıca kısa dönem ikamet izni isteyen kişilerin barınma ihtiyaçlarını karşılayabiliyor olmaları şartı da aranmaktadır. Yine bu kişiler genel sağlık hizmetlerinden yararlanıyor olmalıdırlar. (Sağlık sigortaları olmalı) Yine bu kişiler vatandaşı oldukları ülkeden adli sicil kayıtlarını almalıdırlar. Adres bildirim talebi oluşturulması da gereken diğer husustur.
-Yabancı uyruklu kişi 65 yaş ve üzeriyse, kısa dönem ikamet izni için sağlık sigortası yaptırmak zorunda değildir. Ancak tüm uzun süreli ikamet izin başvurularında yaş gözetmeksizin sağlık sigortasının yaptırması zorunludur.
SÜRESİZ İKAMET İZNİ
Türkiye’de en az sekiz yıl kesintisiz ve oturma izniyle ikamet etmiş kişiler, süresiz oturma iznine başvurabilir.
Uzun Süreli İkamet İzni için gereken şartlar:
- Yabancı uyruklu kişi, en az sekiz yıl boyunca Türkiye’de kesintisiz ve ikamet izniyle ikamet etmiş olmalıdır. (Asgari sekiz yıl ikamet şartı)
- Kişi, son 3 yılda Devlet tarafından yapılan herhangi bir yardımdan faydalanmamış olmalıdır.
- Kişinin kendisine yetecek ve yaşamını sürdürebilecek şekilde aylık bir gelirinin olması gerekmektedir. (Bireyin kendisine ve ailesine bakacak asgari gelirinin olması gerekir.)
- Geçerli bir sağlık sigortasına sahip olmanız gerekir. (Bu her koşulda gerekecektir.)
- Topluma ve kamusal güvenliğe herhangi bir tehdit oluşturmamalıdırlar. (Kamu haklarına karşı herhangi bir olay gerçekleştirmemiş olmalıdır.)
***Eğer 1 yıl içinde 6 aydan fazla bir süre Türkiye dışında kaldıysanız veya son 5 yıl içinde sağlık veya eğitim amacı dışında toplamda 12 aydan fazla yurtdışında bulunduysanız, bunlar “kesinti” sayılacaktır ve 8 yıllık süreç kesintiye uğramış bulunacaktır.
AİLE İKAMET İZNİ
Aile ikamet izni, en fazla üç yıl süreli şekilde verilmektedir. Ayrıca oturma izni kapsamında gerekli belgelerin hazırlanması ile birlikte bu izin yabancı uyruklu eşlere, eşinin bakma yükümlülüğü olan çocuklara verilmektedir.
ÖĞRENCİ İKAMET İZNİ
Bu ikamet izni çeşidi yalnızca eğitim amacıyla alınabilir. Yabancı öğrenciler, öğrenciliklerini ispatlayıcı öğrencilikle alakalı belgeleri hazırlamalı ve adres bilgilerini vermelidirler. Yine bu kişiler için giriş izni alamayacakları bir problemlerinin bulunmaması lazımdır. Aranan şartların sağlanamaması, ikamet izninin verilme sebebi haricinde kullanılması, sınır dışı edilmeleri, eğitime devam edilemeyeceğinin kesinleşmesi hallerinde izin belgesi reddedilir.
ÇALIŞMA İZNİ
Türkiye’ye çalışma için gelmek isteyen yabancı uyruklu kişiler, Yaşadıkları ülkedeki Türk konsoloslukları aracılığıyla, Yurt içinde bulunan pasaport, vize ve ikamet izni sahibi yabancı uyruklu kişiler adına ise işverenleri, e-devlet üzerinden online şekilde çalışma bakanlığına başvuru yaparak çalışma izni almak zorundadır.
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de ya da herhangi bir ülkede çalışmak istemeleri halinde bu hakkın alınabilmesi için çalışma izin belgesini bulundurmak zorundadırlar. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ya da çeşitli kurumlardan verilen izin belgesi, çalışma izin belgesi olarak adlandırılır. Çalışma izin belgesi(muafiyet belgesi) olmadığı takdirde para cezası verilmektedir.
Özetle, çalışma izni belgesinin alınabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ya da kişinin bulunduğu ülkedeki büyükelçiliklere başvuru yapılması gerekmektedir.
Çalışma İzni Çeşitleri
- Süreli Çalışma izni
- Süresiz Çalışma İzni
- Bağımsız Çalışma İzni
Süreli Çalışma İzni
Uygulamada karşılaşılan hali olarak, çoğunlukla ev hizmetlisi, bebek bakıcısı ve çocuk bakıcısı ya da yaşlı ve hasta bakımı için bakıcıya ihtiyaç duyulan evlerde çalıştırmak isteyen işverenlerin aldığı bir izin çeşididir.
En fazla bir yıllık süre için verilmektedir.
Çalışma izninin uzatılması için yapılan başvuru olumlu değerlendirilirse, yabancı uyruklu şahsa, aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusu için en fazla 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en fazla 3 yıla kadar çalışma izni verilir.
Süresiz Çalışma İzni
Türkiye’de uzun dönem ikamet iznine sahip veya en az sekiz yıl yasal çalışma izni olan yabancı uyruklu kişiler, süresiz çalışma izni için başvuruda bulunabilirler. Yabancı, başvuru şartlarını sağlamış olsa bile bu durum süresiz iznin verilmesi için yabancıya mutlak hak sağlamayacaktır.
Yabancı uyruklu kişi, süresiz çalışma izini kazanırsa, süresiz ikamet izninin sağladığı bütün haklardan faydalanacaktır.
Süresiz çalışma iznine sahip yabancı, (sosyal güvenliğe ilişkin hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla) Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanabilecektir.
***Süresiz çalışma iznine sahip olan yabancının seçme/seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti yapma yükümlülüğü yoktur.
Bağımsız Çalışma İzni;
Bağımsız çalışma izni süreli olarak düzenlenmektedir. Yabancı, profesyonel bir meslek grubuna dahilse, diğer kanunlarda yer alan özel şartları sağlaması halinde bağımsız çalışma izni verilebilmektedir. Uluslararası işgücü politikası olarak değerlendirilen bu izin verilirken, Yabancının faaliyetinin/yatırımının ülke ekonomisine etkisi, yabancının eğitim düzeyi, mesleki olarak deneyimiyle birlikte bilim ve teknolojiye katkısı, kısacası Türkiye’ye fayda sağlayabilecek ve istihdama etki edebilecek etkisi ile Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınmaktadır.
ÇALIŞMA İZNİ İÇİN YABANCIDAN İSTENEN BELGELER
-İkamet izni belgesinin fotokopisi. (Geçerliliğini sağlayan ikamet izni)
-Pasaport fotokopisi.
-Yabancının kişisel bilgileri.
-Biyometrik fotoğraf (en az iki tane olmalı.)
-Amacına göre yeterliliğini sağlayacak gerekli belgeler.
***Çalışma iznine sahip olmadan çalışan göçmenlerin yakalanmaları halinde 4817 sayılı yasanın 21. maddesine muhalefet etmekten dolayı öngörülen cezalar işverenine ve işçiye ayrı ayrı tahakkuk ettirilmektedir.
# Göçmenlerin Oturum ve Çalışma İzinleri Göçmenlerin Oturum ve Çalışma İzinleri Göçmenlerin Oturum ve Çalışma İzinleri
