Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanması
TÜRK CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER
Ceza kanununun, ülkede işlenen tüm suçlara uygulanacağını kabul eden bir ilkedir. Türk ceza kanunu ise kural olarak ülkesellik ilkesini kabul etmiştir. Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanacaktır.
Hareketin kısmen veya tamamen Türkiye’de gerçekleşmesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi halinde suç, Türkiye’de işlenmiş sayılır.
TCK Madde 8
(1) Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye’de işlenmesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi halinde suç, Türkiye’de işlenmiş sayılır.
(2) Suç;
İşlendiğinde Türkiye’de işlenmiş sayılır.
Söz konusu kanun hükmüne göre suç,
**Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında,
** Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,
** Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,
** Türkiye’nin kıt’a sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı,
İşlendiğinde, Türkiye’de işlenmiş sayılacaktır.
Türkiye’de işlediği bir suçtan dolayı, yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş dahi olan kimse, Türkiye’de yeniden yargılanır.
Türk Ceza Kanunu’nda istisnai olarak faile göre şahsilik, mağdura göre şahsilik, koruma ve evrensellik ilkeleri de kabul edilmiştir.
YARGITAY 18. CEZA DAİRESİ E. 2015/128 K. 2015/31 T. 31.3.2015 – Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanması
“…Göçmen kaçakçılığı suçundan sanığın Yunanistan’da yargılanması ve ceza alması Türkiye’deki yargılamaya engel teşkil etmeyecektir. Mülkilik ilkesi gereğince sanığın bu suçtan cezalandırılarak, koruma, faile göre şahsilikle evrenselllik ilkeleri yönünden mükerrer infazın önlenmesi, adalet ve hakkaniyet esasları gözetilerek 5237 Sayılı T.C.K.nın 16. maddesine göre, yurt dışında gözaltında, tutukluluk veya hükümlülükte geçirdiği süreler saptanarak bu cezasından mahsubunun gerektiği gözetilmeden, Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 14/7. maddesine yanlış anlam yüklenerek davanın reddine karar verilmesi hatalıdır…”
Bir ülkenin vatandaşı, kendi ceza kanununa tabidir. Buna göre, Yurtdışında bazı suçları işleyen Türk Vatandaşı, Türk Kanunlarına göre cezalandırılır.
TCK’nın 11/1. maddesinde ” Bir Türk vatandaşı, 13. maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır.” hükmü ile faile göre şahsilik ilkesine yer verilmiş, bu ilke uyarınca vatandaşın başka ülkede işlediği suçun vatandaşı bulunduğu ülkede yargılanması imkanı getirilmiştir. Bu hüküm uyarınca sanığın ülkede bulunması, isnat edilen suçun Türk Kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi, yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirlik şartlarının gerçekleşmesi, suçun TCK’nın 13. maddesi kapsamında yer alan suçlardan bulunmaması halinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan sanığın Türk kanunlarına göre cezalandırılmasına imkan sağlanmıştır.
–Görev Suçları.
TCK Madde 10
Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da bundan dolayı bir suç işleyen kimse, bu fiile ilişkin olarak yabancı ülkede hakkında mahkûmiyet hükmü verilmiş bulunsa bile, Türkiye’de yeniden yargılanır.
–Vatandaş Tarafından İşlenen Suç.
TCK Madde 11
(1) Bir Türk vatandaşı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır.
(2) Suç, aşağı sınırı bir yıldan az hapis cezasını gerektirdiğinde yargılama yapılması zarar görenin veya yabancı hükûmetin şikayetine bağlıdır. Bu durumda şikayet, vatandaşın Türkiye’ye girdiği tarihten itibaren altı ay içinde yapılmalıdır.
Söz konusu madde hükmüne göre, TCK’nın 11. Maddesinin uygulanma şartları:
TCK Madde 13
(1) Aşağıdaki suçların, vatandaş veya yabancı tarafından, yabancı ülkede işlenmesi halinde, Türk kanunları uygulanır:
(2) (Ek ikinci fıkra: 29/6/2005 – 5377/3 md.) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümlerde yer alanlar hariç; birinci fıkra kapsamına giren suçlardan dolayı Türkiye’de yargılama yapılması, Adalet Bakanının talebine bağlıdır
(3) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yazılı suçlar dolayısıyla yabancı bir ülkede mahkûmiyet veya beraat kararı verilmiş olsa bile, Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yargılama yapılır.
Ceza kanunu devletin vatandaşlarına karşı işlenen suçlara karşı uygulanır. Yurtdışında yabancı tarafından Türk vatandaşlarına karşı işlenen bazı suçlara Türk Kanunları uygulanır.
TCK Madde 12
(1)Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.
(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması halinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.
Ceza kanunu, devlete karşı işlenen suçlara uygulanır. Yurtdışında yabancı tarafından Türkiye’ye karşı işlenen bazı suçlara Türk Kanunları uygulanır.
TCK Madde 12
(1)Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.
(2) Yukarıdaki fıkrada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması halinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.
TCK’nın 12/1-2. Maddesinin uygulanma şartları:
Evrensellik ilkesinde ceza kanunu nerede, kim tarafından ve kime karşı işlendiğine bakılmaksızın tüm suçlara uygulanır. Yurt dışında yabancı tarafından yabancıya karşı işlenen bazı suçlarda Türk kanunlarının uygulanması mümkündür. Yine bazı suçlarda kime karşı işlenirse işlensin Türk kanunları uygulanır.
TCK Madde 12/3
(3) Mağdur yabancı ise, aşağıdaki koşulların varlığı halinde fail, Adalet Bakanının istemi ile yargılanır:
TCK Madde 12/3’ün uygulanabilmesinin şartları:
Yabancı kanunun göz önünde bulundurulması
TCK Madde 19
(1) Türkiye’nin egemenlik alanı dışında işlenen suçlar dolayısıyla Türkiye’de yargılama yapılırken, Türk kanununa göre verilecek olan ceza, suçun işlendiği ülke kanununda öngörülen cezanın üst sınırından fazla olamaz.
(2) Ancak suçun;
İşlenmesi durumunda, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.
Yani bu kural ancak faile göre şahsilik veya evrensellik ilkesinin uygulandığı durumlarda geçerli olabilir.
Cezadan mahsup
TCK Madde 16- (1) Nerede işlenmiş olursa olsun bir suçtan dolayı, yabancı ülkede gözaltında, gözlem altında, tutuklulukta veya hükümlülükte geçen süre, aynı suçtan dolayı Türkiye’de verilecek cezadan mahsup edilir.
İlgili makalemizde Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanması konusunu işledik. Daha detaylı bilgi için profesyonel ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.