Boşanma Davalarında Nafaka ve Tazminat
Boşanma davasının mali sonuçları olarak maddi-manevi tazminat, iştirak nafakası, tedbir nafakası, yoksulluk nafakasına karar verilebilmektedir. Dava önceki yazımızda boşanma davasının sürecinden bahsetmiştik. Bu yazımızda da boşanma süreciyle ilgili belki de en çok merak edilen bu konularla ilgili açıklamalarda bulunacağız.
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki anlaşmalı boşanma halinde taraflar yapacakları protokol de nafaka miktarını serbestçe belirleyebilirler. Çekişmeli boşanma davasında taraflar nafaka konusunda uzlaşmamış olduklarından dolayı hakimin takdir yetkisi devreye girecektir.
- Tedbir Nafakası:
Geçici niteliği ve boşanma sürecinde veya öncesinde talep edilebilmesi nedeniyle tedbir nafakası diğer nafaka türlerinden ayrılmaktadır.
Birlikte yaşamaya ara verilmesine ilişkin taleple açılan “ayrılık davalarında” veya “boşanma davalarının” devamı sürecinde; hakim gerekli olan ve özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, çocukların bakım ve korunmasına ilişkin eşlerin malvarlığı ve ekonomik güçleri de araştırılarak maddi olarak güçsüzlüğe düşecek tarafa geçici önlem olarak tedbir nafakasına karar verebilmektedir. Resen hakim tarafından hükmedilebileceği gibi taraflarca davanın herhangi bir aşamasında da talep edilebilir.
Çocuklara ilişkin hükmedilen tedbir nafakasında; çocuğun reşit olmaması gerekmekle beraber hakim çocuğun sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararlarını esas alacaktır. Boşanma davası sürecindeki nafaka taleplerinde ayrılık davalarından farklı olarak nafaka talep eden eşin ayrı yaşamayı ispat etmesi gerekmemektedir. Nafaka miktarında tarafların anlaşamaması halinde miktar tarafların ekonomik ve sosyal durumları, mal varlıkları, aylık gelir ve giderleri araştırılarak hukuka ve hakkaniyete uygun olarak hakim tarafından belirlenir.
Nafakaya dava tarihinden itibaren hükmedilerek kural olarak TL cinsinden ödenmesine karar verilir. Boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte de kendiliğinden sona erer. Nafaka alacağının şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olması sebebiyle, nafaka alacaklısının ölümü halinde kendiliğinden sonra erecektir. Nafaka alacaklısının mirasçıları ancak ölüm tarihine kadar birikmiş ve ödenmemiş nafaka alacağı varsa bunları talep edebilir.
- İştirak Nafakası:
Boşanma halinde çocuğun bakım masrafları velayet kendisine verilmiş anne ya da babaya ait olmakla beraber, bu diğer eşin bakım masraflarına katılma yükümlülüğünü sona erdirmez, diğer eş gücü oranında bu masraflara katılmalıdır.
İştirak nafakasının miktarı çocuğun kendisine bırakıldığı eşin mali gücü ile çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak belirlenir. Kararın kesinleşmesiyle ödenmeye başlanan iştirak nafakası çocuğun ergin olmasıyla sona erer. Ancak çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek derecede olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdür.
- Yoksulluk Nafakası:
Türk Medeni Kanunu’nun 175.maddesine göre boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak kaydıyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Bu nafakaya hükmedilebilmesi için boşanmayla yoksulluğa düşecek eşin mutlaka talepte bulunması gerekir.
Hakim nafakanın düzenli aralıklarla ödenmesine karar verirse, lehine nafaka ödenmesine karar verilen eşin yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden ortadan kalkar.
Nafaka alacaklısı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evli gibi yaşaması, yoksulluğun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararı ile nafaka kaldırılabilir. Normal şartlardan çalışırken kendi rızası ile işini bırakmış olan eş yoksulluk nafakası alamaz!
Boşanma davasıyla birlikte talep edilebileceği gibi, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisine alacaklının yerleşim yeri aile mahkemesinde nafaka davası açılabilir.
** Burada önemle belirtmek gerekir ki, yoksulluk nafakası ya da iştirak nafakası alan kişilerin aldıkları nafaka miktarının yetmemesi durumunda nafaka artırım davası açmaları mümkündür. Nafaka alacaklısının paranın alım gücü karşısında ihtiyaçlarının artması, mevcut nafakanın giderleri karşılayamaması, nafaka borçlusunun ekonomik gücünde olumlu değişmeler olması gerekçe olarak gösterilebilir. Nafaka artırım talebiyle beraber ileriki yıllardaki artış oranının belirlenmesi de talep edilebilir. Nafaka yükseltme davası istenildiği zaman nafaka alacaklısının oturduğu yer aile mahkemesinde açılabilir.
** Benzer şekilde nafaka ödeme gücünden yoksun kalan eş, ya da eski eşinin haksız şekilde nafaka aldığını öne süren kişiler bu durumları öne sürerek nafaka kaldırma davası açabilirler. Bu dava yine nafaka alacaklısının yerleşim yeri aile mahkemesinde açılmalıdır.
- Maddi Tazminat:
Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu olan eş, kusurlu olan diğer eşten uygun bir maddi tazminat isteyebilir.
Mevcut menfaat, sağlanmış veya sağlanmakta olan bir menfaat olmayıp kusursuz ya da daha az kusurlu olan tarafın evlilik devam etseydi ileride sağlayacağı bir takım yararlar anlamına gelir. Eşin evliliğe güvenerek üniversite eğitimini yarıda bırakması boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaat olarak değerlendirilmemektedir.
Hakim tarafından tarafların mali ve sosyal durumları ve kusur dereceleri göz önünde bulundurularak belirlenir. Boşanma davasıyla beraber istenebileceği gibi boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde de dava yoluyla talep edilebilir.
- Manevi Tazminat:
Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan eş, kusurlu olan diğer eşten duygulan acı, elem, keder gibi duyguları hafifletmek amacıyla manevi tazminat olarak uygun bir bedel ödenmesini isteyebilir. Medeni Kanunumuzun 176.maddesine göre irat biçiminde ödenemez, tek seferde ödenmesi gerekir.
Maddi tazminat da olduğu gibi boşanma davasıyla beraber istenebileceği gibi boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde de dava yoluyla talep edilebilir.
Boşanma davası ve devamındaki nafaka, tazminat davaları süreçlerinin avukat aracılığıyla takip edilmesi hak kaybı yaşamamak için çok önemlidir. Bilgi ve yardım almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
