Aşkın/Taşkın Haciz Şikayeti
Haciz Kavramı ve Sınırı:
İcra takiplerinin aşamalarından birisi de haciz aşamasıdır. İcra takibindeki itiraz ve ödeme sürelerinin dolması ile birlikte icra takibi kesinleşerek haciz aşamasına geçilmektedir. Haciz kavramının tanımını “İcra dosyasına konu alacağın tahsili amacıyla borçlulara ait olan taşınır veya taşınmaz mallara, 3.kişilerdeki hak ve alacaklarına hukuki çerçevede el konulması” şeklinde yapabiliriz.
Haciz istemek kanunen tanınmış bir hak olmakla birlikte elbette ki hukukumuzda bu hakkın kapsamı sınırsız değildir. Bu hakkın sınırına ilişkin hukukumuzdaki en temel dayanak noktalarından birisi İcra İflas Kanunu’nun 85. maddesidir. İlgili madde hükmü şu şekildedir:
“Borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır mallarıyla taşınmazlarından ve alacak ve haklarından alacaklının ana, faiz ve masraflar da dâhil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı haczolunur.”
Yukarıdaki madde hükmünde açıkça belirtildiği üzere “alacaklının bütün alacaklarına yetecek kadar” haciz konulabilir. Kanunla belirtilen bu sınırın aşılması durumunda ise karşımıza “Aşkın Haciz” veya “ Taşkın Haciz” dediğimiz kavramlar çıkmaktadır. Bu iki kavram aynı durumu tanımlamakla birlikte uygulamada her iki kavram da telaffuz edilmektedir. Bu yazımızın devamında aşkın haciz terimini kullanacağız.
Aşkın Haciz Kavramı:
Alacağa yetecek miktarı açıkça aşacak şekilde yapılan hacizlere aşkın haciz denmektedir. Bu durum İİK m.85’e aykırı olmakla birlikte; mülkiyet hakkına ölçüsüz bir müdahale olması sebebiyle T.C. Anayasası’na ve temel insan haklarına da aykırılık oluşturur. Söz konusu haksız durumla karşı karşıya kalındığında ise icra şikâyeti yoluna başvurma hakkı söz konusu olmaktadır.
Aşkın Haciz Sebebiyle Şikâyet:
Aşkın haczin varlığı halinde bu haksız işlemden zarar gören borçlu tarafından şikâyet yoluna başvurularak borcu aşan miktardaki haczin kaldırılması istenir. Bu şikâyetin süresi İİK m.16/1’de belirtilen genel süre kuralı ile belirlenmiştir. İİK m. 16/1’in ilgili kısmı şöyledir:
“…Şikâyet bu muamelelerin öğrenildiği tarihten yedi gün içinde yapılır.”
Bu genel kurala göre borçlu tarafından aşkın haciz öğrenildikten itibaren 7 gün içerisinde şikâyet yoluna başvurulmalıdır. Bu hak düşürücü sürenin geçirilmesi halinde şikâyet reddedilecektir.
Şikâyetin yapılacağı mahkeme ise haciz işlemini gerçekleştiren yerdeki İcra Hukuk Mahkemesi’dir. Bu sebeple burada dikkat edilmesi gereken husus; talimat icra dairelerinin gerçekleştirdiği hacizlerdir. Örneğin esas icra takibi Bakırköy İcra Müdürlüğünde açılmış; fakat haciz talimat icra dairesince Kadıköy’de gerçekleştirilmişse görevli ve yetkili mahkeme İstanbul Anadolu İcra Hukuk Mahkemeleridir. Aksi takdirde yapılan şikâyet usulden reddedilecektir.