Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik ölüm, gaiplik ve boşanma yoluyla sona ermektedir. Boşanma, eşler arasında anlaşma yoluyla veya çekişmeli yargılama sonucunda gerçekleşmektedir. Unutmamak gerekir ki eşler anlaşmalı boşanma veya çekişmeli boşanma yollarından hangisini seçerse seçsin boşanmanın sonuçlarını doğurabilmesi için kesinleşmiş bir mahkeme kararı mevcut olmalıdır. Aksi halde eşler arasındaki evlilik bağı devam edecektir.
Anlaşmalı olarak boşanma yargılaması bir çekişmesiz yargı işidir. Dolayısıyla mahkemede görülüyor olsa da dava niteliği taşımaz. Her ne kadar eşler davacı ya da davalı adı altında mahkeme zabıtlarında gözükmekte ise de bu sıfatlar anlaşmalı boşanma işinin çekişmesiz yargı işi olduğu gerçeğini değiştirmemektedir. Ayrıca eşler kendi aralarında bir protokol düzenleyerek boşanma sonucunda paylaşacakları malları ve talep edilecekse nafaka miktarını belirleyebilmektedirler. Hem sürecin hızlı işlemesi hem de eşler arasındaki manevi değerlerin korunması bakımından anlaşmalı şekilde boşanma önem arz etmektedir.
II.KOŞULLARI
Anlaşarak boşanma yoluyla evliliğin sonlandırılabilmesi için gerekli ilk şart en az 1 yıllık evlilik bağının bulunmasıdır. Dolayısıyla 1 yıldan az süreli evliliklerde anlaşmalı olarak boşanma yoluyla evlilik bağının sonlandırılması mümkün değildir.
Hakim, tarafları duruşmaya çağırarak anlaşma metni yani protokoldeki koşulların iradelerini yansıtıp yansıtmadığını sorgular. Eşlerin tehdit, yanılma veya aldatma (kandırma) etkisi altında iradeleri sakatlanmamış olmalıdır. Dolayısıyla hakim olabildiğince protokolün gerçek iradeye uygun olup olmadığını denetlemekle yükümlüdür. Ayrıca hakimin gerekli gördüğü hallerde tarafların da kabulü üzerine protokolde değişiklik yapılabilmektedir. Örneğin protokol metninde çocuğun velayetinin anneye bırakılacağı ancak çocuğun baba ile yaşayacağı yönünde bir düzenleme mevcut ise hakim, çocuğun yanında yaşadığı ebeveynin velayet hakkı sahibi olması gerektiğini beyan ederek protokol metnini değiştirebilir.
Anlaşarak boşanma yoluna başvurmak için iki yol bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, eşlerin birlikte mahkemeye başvurması, ikincisi ise eş tarafından açılan boşanma davasının diğer eş tarafından kabul edilmesidir. Diğer eşin açılan boşanma davasını kabulü ile anlaşmalı olarak boşanma gerçekleştirilebilmesi için açılan davanın “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” boşanma nedeni ile açılmış olması gerektiği yönünde yerleşik Yargıtay İçtihatları bulunmaktadır. Dolayısıyla aksi halde kabul ile anlaşmalı şekilde boşanma gerçekleştirilememektedir. Davayı kabul, davanın görüldüğü mahkemeye sunulacak dilekçe ile gerçekleştirilebileceği gibi, duruşma sırasında veya davanın görülmekte olduğu mahkeme kalemince sözlü kabul beyanının tutanak altına alınması yoluyla da gerçekleştirilebilir.
Anlaşarak boşanma prosedürünün diğer adımları da bulunmaktadır. Bu adımlardan ilki hakimin tarafları duruşmaya çağırarak dinlemesidir. Taraflar dinlenmeden boşanma kararı verilemez. Bunun yanında protokol ile mali konular ve varsa müşterek çocuk/çocukların durumu belirlenmiş olmalıdır. Aksi halde protokol metnindeki eksiklikler dolayısıyla anlaşmalı olarak boşanma mümkün olmayacaktır.
Yukarıda yazılı tüm koşulların gerçekleşmiş olması halinde hakim tarafların boşanmasına karar verecektir.
III.SONUÇ
Anlaşarak boşanma en hızlı yol olmakla birlikte eşler arasındaki saygının korunması, mahrem konuların üçüncü kişilere anlatılmaması bakımından da büyük kolaylık sağlamaktadır. Günümüzde birçok kişi sürecin hızlı işlemesi ve kolaylığı nedeniyle anlaşmalı şekilde boşanma yolunu tercih etmektedir.
Anlaşmalı olarak boşanma için eşlerin birlikte yapacağı başvurular, aile mahkemesine yapılmalıdır. Başvurulacak aile mahkemesi, eşlerden birinin yerleşim yerindeki aile mahkemesi olabileceği gibi, eşlerin en son 6 ay birlikte yaşadıkları yerdeki aile mahkemesi de olabilir.
