Alacağın Devri/Temliki

TBK MADDE 183

Kanun, sözleşme veya işin niteliği engel olmadıkça alacaklı, borçlunun rızasını aramaksızın alacağını üçüncü bir kişiye devredebilir.

Borçlu, devir yasağı içermeyen yazılı bir borç tanımasına güvenerek alacağı devralmış olan üçüncü kişiye karşı, alacağın devredilemeyeceğinin kararlaştırılmış bulunduğu savunmasını ileri süremez.

Alacaklının belirli bir alacağını, borçlunun rızasına gerek olmaksızın yazılı bir sözleşmeye üçüncü bir kişiye devretmesine ‘alacağın devri’ denir.

ŞARTLARI:

• Yazılı Sözleşme Olmalıdır.

Devreden ve devralan arasında gerçekleştirilecek alacağın devri sözleşmesi adi yazılı biçimde yapılmazsa geçersizdir. (Kanunda aranan bu şekil şartı, geçerlilik şeklidir.) Ancak alacağın devri sözü vermek geçerlilik şekline tabi değildir.

Devir sözleşmesinde yalnızca devredenin imzasının bulunması yeterlidir.

TBK MADDE 184

Alacağın devrinin geçerliliği, yazılı şekilde yapılmış olmasına bağlıdır. Alacağın devri sözü verme, şekle bağlı değildir.

YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ E. 2020/4317 K. 2021/3121 T. 31.3.2021

“…Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda, davacının alacak talebine dayanak gösterilen 02/07/2009 tarihli devir ve temlik sözleşmesinde temlik edenin Pürpa Metal San. ve Tic. A.Ş. olduğu, İzmir 1. İcra Müdürlüğü’nün 2005/2792 Sayılı dosyasında ipotek bedeli nedeni ile Ekinciler Dış Tic. A.Ş.’ye yapılan 400.000,00 TL ödemenin dosyaya iade edilmesi halinde bu iadeden Pürpa lehine doğacak hakların tamamının Doruk Demir Çelik İnş. ve Malzemeleri.. Ltd. Şti.’ye devir ve temlik ettiği, 02/07/2009 tarihli temlik sözleşmesinin konusu alacak Güven Metal San. Tic. Ltd. Şti. ve Ekinciler Dış Tic. A.Ş. arasındaki ticari ilişkiye dayalı olduğu, alacağın devri (temliki) 6098 Sayılı BK’nın 183 vd. maddelerinde düzenlenmiş olup, alacağın temliki sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması gerektiği, somut olayda davacı Doruk Ltd. Şti. davaya konu alacağı geçerli şekilde temellük ettiğini gösteren yazılı bir sözleşme sunulmadığı, kural olarak bir hakkı dava etme yetkisi o hakkın sahibine ait olup, buna aktif husumet denildiği, bir davada aktif husumet ehliyetinin bulunup bulunmadığı mahkemece öncelikle ve re’sen gözetilecek hususlardan olduğu, davacının aktif husumet ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine dair verilen karar Dairemizce düzeltilerek onanmıştır…”

• Devir Yasağı Olmamalıdır.

Kanun hükmünden, işin niteliğinden ya da sözleşmeden kaynaklanan bir devir yasağı olmamalıdır.

-Kanundan Kaynaklanan Devir Yasakları Örnekleri:

*Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracının kullanım hakkı

*Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım alacaklısının hakkı

*Hizmet sözleşmesinde işverenin işin görülmesini isteme hakkı

İşin Niteliğinden Kaynaklanan Devir Yasağı:

Borcun niteliği gereği, ifanın bizzat alacaklıya yapılması gereken hallerde de alacağın başkasına devri söz konusu olamaz. (Nafaka, manevi tazminat isteme hakkı gibi.)

***Ayrıca taraflar sözleşmede devir yasağı kararlaştırmış olabilirler. Bu durumda alacak devredilemeyecektir.

• Alacağın Devri İçin Borçlunun Rızasının Olmasına Gerek Yoktur.

Devir sözleşmesi alacağı devreden ve devralan arasında yapılacağı için borçlunun katılımına veya iznine ihtiyaç yoktur. Zira borçlu için alacaklının kim olduğu önemli değildir.

• Alacağın Devri Bir Tasarruf İşlemidir.

Alacağı devredenin, alacak üzerinde tasarruf yetkisine sahip olması gerekmektedir. Alacağın bir kere devredilmesiyle devredenin malvarlığından çıkmış olacaktır. Böylece bir kez daha devredilirse bu devir geçersizdir. (Devralan iyiniyetli olsa bile)

• Alacağın Devri Sebebe Bağlı Olmayan Bir İşlemdir.

Alacağın devrinde yer alan esas sebep geçerli olmasa veya sona ermiş olsa dahi alacağın temliki geçerliliğini koruyacaktır.

ALACAĞIN DEVRİNİN SONUÇLARI

-Alacağın devrinde. Devredenin şahsına has olanlar dışındaki öncelik hakları (bağlı haklar vs.) devredilmiş kabul edilir.

TBK MADDE 189

 Alacağın devri ile devredenin kişiliğine özgü olanlar dışındaki öncelik hakları ve bağlı haklar da devralana geçer. Asıl alacakla birlikte işlemiş faizler de devredilmiş sayılır.

YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 2020/9367 K. 2021/8606 T. 16.9.2021

“…Alacağın temliki, alacak hakkını devredenin mal varlığından çıkararak devralanın mal varlığına dahil eden, sözleşmeye dayalı bir tasarruf işlemidir. Böylece temlik ile devreden borç ilişkisinden çıkar ve onun yerine alacaklı sıfatı ile devralan kişi geçer. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 189 maddesine göre (818 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 168 maddesi), alacağın devri ile devredenin kişiliğine özgü olanlar dışındaki öncelik hakları ve bağlı haklar da devralana temlik olur. Temlik ile devralana geçen hakların kapsamına kefalet ve rehin gibi teminat hakları dahil olduğu gibi, kanuni ipotek hakkı, hapis hakkı, mülkiyeti saklı tutma hakkı, dava açma ve icra takibinde bulunma hakkı da dahildir. TBK’nın 189/2. maddesinde zikredildiği üzere, işlemiş faiz de asıl alaca bağlı yan (feri) hak olarak devralana geçecektir. O halde, temlik sonrasında işleyen temerrüt faizinin de asıl alacağa bağlı yan (feri) hak olarak devralana geçtiği kabul edilmelidir…”

-Alacağın devrinde yeni alacaklı, eski alacaklı ile borçlu arasındaki borç ilişkisinin tarafı haline gelmemektedir. Alacağı devralan sadece alacak hakkını devralmaktadır. Alacağı devreden, ilk borç ilişkisinin tarafı olmaya devam etmektedir. Yani alacağın devriyle birlikte taraf sıfatı değişmez. Yalnızca alacaklı sıfatı değişir.

-Borçlu, devri öğrendiği zaman eski alacaklıya karşı sahip olduğu savunmaları (defi ve itirazları) yeni alacaklıya karşı da ileri sürebilir. (İstisna: muvazaa ve beyaza imza)

***Alacağın devri hiçbir koşulda borçlunun durumunu ağırlaştırmamalıdır.

TBK MADDE 188

 Borçlu, devri öğrendiği sırada devredene karşı sahip olduğu savunmaları, devralana karşı da ileri sürebilir. Borçlu, devri öğrendiği anda muaccel olmayan alacağını, devredilen alacaktan önce veya onunla aynı anda muaccel olması koşuluyla borcu ile takas edebilir.

-Alacağın devri borçluya bildirilmemişse, borçlu iyi niyetli olarak önceki alacaklıya iyi niyetle ifa ile borcundan kurtulur. Ancak alacağın devri borçluya bildirilmişse borçlu önceki alacaklıya iyi niyetli ifa ile borcundan kurtulabilir. Bildirime rağmen eski alacaklıya ifada bulunan borçlu borcundan kurtulamaz.

TBK MADDE 186

Borçlu, alacağın devredildiği, devreden veya devralan tarafından kendisine bildirilmemişse, önceki alacaklıya; alacak birkaç kez devredilmişse, son devralan yerine önceki devralanlardan birine iyiniyetle ifada bulunarak borcundan kurtulur.

–Eksik borçtan doğan alacaklar (zamanaşımına uğramış alacak gibi) devredilebilir.

-Henüz doğmamış, ilerde doğacak alacaklar da devredilebilir. Mevcut olmayan, müstakbel alacakların devri de geçerlidir.

-Kime ait olduğu çekişmeli bulunan bir alacağın borçlusu ifadan kaçınabilir ve alacağın konusunu hakim tarafından belirlenen yere tevdi etmekle borcundan kurtulur.

TBK MADDE 187

 Kime ait olduğu çekişmeli bulunan bir alacağın borçlusu, ifadan kaçınabilir ve alacağın konusunu hâkim tarafından belirlenen yere tevdi etmekle borçtan kurtulur.

Borçlu, alacağın çekişmeli olduğunu bildiği hâlde ifada bulunursa, bundan doğacak sonuçlardan sorumlu olur.

Dava konusu olan çekişme mahkemece henüz sonuca bağlanmamış ve borç da muaccel ise, taraflardan her biri borçluyu, edimi tevdi etmeye zorlayabilir.

-Alacağın devri, takastaki ‘karşılıklılık’ kuralının istisnasını oluşturur.

TBK MADDE 188

Borçlu, devri öğrendiği sırada devredene karşı sahip olduğu savunmaları, devralana karşı da ileri sürebilir.

Borçlu, devri öğrendiği anda muaccel olmayan alacağını, devredilen alacaktan önce veya onunla aynı anda muaccel olması koşuluyla borcu ile takas edebilir.

***Borçlu alacağın temlikini öğrendiğinde temlik edene karşı muaccel bir alacağa sahipse, bu alacağını yeni alacaklıya olan borcu ile takas edebilir.

ALACAĞIN DEVRİNDE SORUMLULUK

TBK MADDE 191

Alacak, bir edim karşılığında devredilmişse devreden, devir sırasında alacağın varlığını ve borçlunun ödeme gücüne sahip olduğunu garanti etmiş olur.

Alacak bir edim karşılığı olmaksızın devredilmiş ya da kanun gereğince başkasına geçmişse, devreden veya önceki alacaklı, alacağın varlığından ve borçlunun ödeme gücünden sorumlu değildir.

***Alacak, bir edim karşılığı devredilmişse devreden, devir sırasında

• Alacağın varlığını ve
• Borçlunun ödeme gücüne sahip olduğunu

Garanti etmiş olur.

***Ancak alacak bir edim karşılığı olmaksızın devredilmişse devreden, alacağın varlığından ve borçlunun ödeme gücünden sorumlu değildir.

Sorumluluğun kapsamı

TBK MADDE 193

Devralan garanti ile yükümlü olan devredenden aşağıdaki istemlerde bulunabilir:

1. İfa ettiği karşı edimin faizi ile birlikte geri verilmesini.
2. Devrin sebep olduğu giderleri.
3. Borçluya karşı devraldığı alacağı elde etmek için yaptığı ve sonuçsuz girişimlerin yol açtığı giderleri.
4. Devreden kusursuzluğunu ispat etmedikçe uğradığı diğer zararlarını.

# Alacağın Devri/Temliki Alacağın Devri/Temliki Alacağın Devri/Temliki Alacağın Devri/Temliki