Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
Kanunumuzda yapılan son değişiklik ile beraber seçimlik mallardan birini tercih etmeyen eşler yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar. Detayları aşağıda açıklanacağı üzere bu rejim diğer eşe ayni bir hak vermez, mülkiyetin bölüşümü gerçekleşmez ve edinilmiş mallara katılma rejiminde mal paylaşımı yapılırken hesaplanan artık değerin yarısı diğer eşe ödenir.
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE GENEL İLKELER
- Emek Karşılığı edinilen mallarda hak sahipliği ilkesi
Rejimin en temel ilkelerinden birisidir. Hak sahibi olan eş, emek karşılığı elde edilen mallar için hak sahibi olacaktır. Örneğin taraflardan birinin kazandığı gelirlerden yaptırdığı ev edinilen mal sayılacakken, miras kalan ve emek ile bağdaşmayan mal bu rejimin dışında tutulacaktır.
- Hak Sahipliğinin Evlilik Süresince Edinilen Mallarla Sınırlı Olması İlkesi
Evlilikten önce veya evlilikten sonra kişilerin bağımsız olarak edindikleri mallar kişisel mal olarak nitelendirilir ve boşanma sürecindeki tasfiye esnasında hesaba katılmaz. Bir başka deyişle hak sahipliğinin evlilik sürecinden önce veya sonra edinilmesi durumunda diğer eş bu mallar üzerinde herhangi bir hak sahipliğinde bulunamaz.
- Hak Sahibi Olan Eşe Ayni Değil Şahsi Hak Tanınması İlkesi
Makalemizin girişinde de belirtildiği üzere hak sahibi eş edinilmiş mal üzerinde herhangi bir ayni hak (paylı, elbirliği mülkiyeti vb) ileri süremeyecek ve ayni hakka değil şahsi hakka sahip olacaktır. Bir başka değişle eşler, rejimin tasfiyesi sonucunda edinilmiş malları aynen paylaşmazlar. Eşya hangi tarafın mülkiyetindeyse o tarafta kalmaya devam eder. Söz konusu ayni mal paraya çevrilerek ikiye bölünür ve eşler, katılma alacağı kadar kendilerine düşen kısmı elde ederler.
- Sözleşme Özgürlüğü ilkesi
Bu rejim evli çiftler için zorunlu değildir. Eşler dilerlerse istedikleri anda başka bir rejimi benimseyebilirler. Yine rejim içinde bazı tür malların sınıflandırılması değişebilmektedir.
KATILMA REJİMİNİN SÜRESİ
BAŞLAMASI
- Evlenme ile,
Daha önce de ifade edildiği üzere eşler evlenirken başka bir yasal rejim seçmedikleri müddetçe evlenmeleri ile birlikte yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tâbi olurlar.
- Eşlerin Seçimlik Rejimden Vazgeçmeleri İle,
Eşler evlenirken seçimlik rejimlerden birini tercih etmişler ve daha sonra bu rejimden vazgeçmekle birlikte bunun yerine başka bir rejim seçmemişler ise yasal mal rejimi olan katılma rejimi bu boşluğu dolduracaktır. (Tamamlayıcı Hukuk Kuralı)
SONA ERMESİ
Katılma rejimi aşağıdaki 4 şekilde son bulur. Sırasıyla;
- Ölümle,
Evliliği sona erdiren doğal bir neden olan ölüm ile edinilmiş mallara katılma rejimi sona erer. Sağ kalan eş katılma alacağını + miras payını alır. Katılma alacağı talep üzerine olur, resen verilmez.
- Başka Mal Rejimine Geçişle,
Eşler evliliğin devamı esnasında diledikleri anda katılma rejimini sona erdirebilirler. Noterde yapacakları bir sözleşmeyle diğer rejimleri tercih edebilirler.
- Mahkeme Kararı İle,
Mahkeme kararı ile bu rejimin sona erilebilmesi için öncelikle bu yönde haklı bir sebep olmalı ve diğer eş bunu talep etmelidir. Mahkemenin bunu re’sen sonlandırması mümkün değildir. Taraflarca talep edilmesi gerekmektedir.
- Boşanma veya İptal Davasıyla,
Evliliğin sona ermesine neden olan boşanma veya iptal davası da mal rejiminin tasfiyesine neden olur. Rejim boşanma davasının açıldığı gün itibariyle tasfiye edilir. Bu tasfiye davanın açıldığı gün sahip olunan malvarlıkları üzerinden gerçekleştirilir.
KATILMA REJİMİNDE MAL TÜRLERİ
Edinilmiş Mallar
- Emek karşılığı edinilen mallar kural olarak edinilmiş maldır.
- Sosyal güvenlik ve yardım ödemeleri,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel malların gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerleri.
Kişisel Mallar
- -Kanundan dolayı.
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya.
- Evlilikten önce veya katılma rejiminden önce edinilen mallar.
***Biraz önce de değindiğimiz gibi, eşlerden her birinin evlilikten önce edindikleri mallar ne şekilde edinildiklerine bakılmaksızın kişisel maldır.
- Katılma rejimi süresince miras yoluyla intikal eden mallar.
***Miras yolu ile kazanma emek karşılığı elde etme olmadığı gibi, miras tamamen kişisel bir kazanımdır.
- Karşılıksız kazanma (bağış) yoluyla edinilen mallar.
Bir bağış aile hedef tutularak yapılmamışsa eşlerden birinin kişisel özellikleri dikkate alınarak yapılmış sayılır ve o eşi ilgilendirir.
- Manevi tazminat alacakları.
***Manevi tazminatlar da kişisel bir alacak hakkı doğururlar.
- Yukarıda sayılan malların yerlerine geçen ikame değerleri veya malları.
Örnek vermek gerekirse, eşlerden birisi kendisine miras olarak kalan para ile bir araba satın aldı ise bu da kişisel mal sayılır.
- Sosyal Güvenlik ve yardım kurumları tarafından çalışma gücünü kaybeden kişiye ödenen toptan tazminatların hak sahibinin kalan yaşamını karşılayacak bölümü.
- Sözleşmeden dolayı.
Aslen edinilmiş mal kategorisinde olan aşağıda yer alan mallar sözleşme ile kişisel mal kategorisine sokulabilir:
-Kişisel mal gelirleri.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere kişisel malların gelirleri, edinilmiş mallara dahildir. Ancak bu gelirler sözleşmeyle kişisel mal kategorisine sokulabilir.
-Mesleğin icrası veya işletme faaliyetleri için gerekli olan ve edinilmiş mallara dahil olması gereken mallar.
