https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
Vasiyetname, tek taraflı bir hukuki işlemdir. Kişi, vasiyetname düzenleme konusundaki iradesini hukuk kuralları çerçevesinde açığa vurarak bir ölüme bağlı tasarruf oluşturur. Vasiyetnamenin nasıl düzenleneceği konusunda sitemizde bulunan makaleleri inceleyebilirsiniz. Bu makalede ise vasiyetnameden dönme ve vasiyetnamenin iptali konuları üzerinde duracağız.
Vasiyetnameden dönme halleri kısaca;
- Yeni bir vasiyetname düzenleyerek eski vasiyetnameden dönme,
- Vasiyetnameyi yok etme yolu ile vasiyetnameden dönme,
- Vasiyetnameden sonraki tasarruflar ile vasiyetnameden dönme,
olarak sayılabilir.
- YENİ BİR VASİYETNAME DÜZENLEYEREK VASİYETNAMEDEN DÖNME
Miras bırakan, kanunda öngörülen şartlara uyarak yeni bir vasiyetname düzenlerse, bir öncekinden dönmüş sayılır. Yeni yapılan vasiyetnamenin, vasiyetname şekillerinden hangisine göre düzenlenip düzenlenmediği önem arz etmez. Yalnızca yeni yapılan vasiyetnamenin kanunda aranan şartlara uyması gerekmektedir. Örneğin; el yazılı vasiyetname düzenlemiş bir miras bırakanın daha sonra sözlü vasiyetname düzenlemiş olması halinde sonradan düzenlenen vasiyetname geçerli olacaktır. Burada eski vasiyetnamenin yazılı olmasından bahisle geçerliliğini koruması mümkün değildir.
Yeni bir vasiyetnamenin düzenlenmesi halinde bir önceki vasiyetnamenin tamamından dönmek yerine bir kısmından dönmek istenebilir. Bu duruma uygun şekilde yeni bir vasiyetname düzenlenir ise eski vasiyetnamenin tamamından değil yalnızca bir kısmından dönülebilir. Bir kısım denirken anlatılmak istenen, vasiyetnamenin tamamından az olmak kaydıyla yapılacak herhangi bir değişikliktir. Yeni vasiyetnamenin eskisine nazaran ne kadar değişiklik içerdiği, tamamının değiştirilmesi hali haricinde önem arz etmemektedir.
Yeni vasiyetnamenin eski vasiyetnameyi hükümsüz kılması için aranan önemli bir şart vardır. Bu şart, vasiyetnamelerin çelişmesidir. Eğer yeni vasiyetname ile eskisi çelişmekte ise yeni vasiyetname dikkate alınacaktır. Ancak miras bırakan eski vasiyetnamesinde yer alan hangi hükümlerin yeni vasiyetnamesinde değiştirildiğini belirtir şekilde vasiyetname düzenlerse bu durumda yalnızca vasiyetnamenin değişen kısımları için vasiyetnameden dönme söz konusu olacaktır. Daha yalın bir ifadeyle, iki vasiyetname de birlikte hüküm doğuracak, yalnızca miras bırakanın değiştirmek istediği beyanlarının bulunduğu kısımlarda yeni vasiyetname, esas alınacaktır.
Bazı özel durumlarda birbirinden alakasız konularda birden fazla vasiyetnamenin düzenlenmesi söz konusu olabilir. Bu durumda düzenlenen vasiyetnameler farklı konulara ilişkin olduğundan hepsi geçerliliğini koruyacaktır.
- VASİYETNAMEYİ YOK ETME YOLU İLE VASİYETNAMEDEN DÖNME
Türk Medeni Kanunu’nun 543. maddesi uyarınca miras bırakan, yapmış olduğu vasiyetnameyi yakmak, yok etmek veya okunmaz hale getirmek suretiyle de vasiyetnamesinden dönebilir. Vasiyetnameden dönmek açısından en pratik yol, vasiyetnamenin yok edilmesidir. Ancak, vasiyetnameyi düzenleyen miras bırakan dışında bir kişinin de vasiyetnameyi bularak yok etmeye çalışması söz konusu olabilir. Bu durum yargı önünde özellikle araştırılarak, gerekli bilirkişi incelemeleri vasıtasıyla kim tarafından gerçekleştirildiği tespit edilebilir.
Bazı hallerde miras bırakan yanlışlıkla vasiyetnameyi yok edebilir veya okunamaz hale getirebilir. Bu durumda vasiyetnameyi düzenleme iradesini göstermiş miras bırakanın vasiyetnamesinden dönmek istemediği açıktır. Dolayısıyla bırakmış olduğu vasiyetnamenin geçerlidir. Bilindiği üzere resmi vasiyetnameden dönmek için miras bırakanın elindeki nüshayı yok etmesi yeterli değildir. Çünkü resmi makamlar nezdinde bırakmış olduğu vasiyetnamenin onaylı sureti bulunmaktadır. Kişinin ölümü halinde bu vasiyetnamenin metni önem arz edecektir. Dolayısıyla resmi şekilde düzenlenen vasiyetnameden yok etme yolu ile dönmek mümkün olmayacaktır. Miras bırakan, önceki vasiyetnamesinden feragat ettiğine dair dilekçesini, resmi vasiyetnamesinin saklı tutulduğu makama sunmalıdır.
El yazılı olarak düzenlenen vasiyetnamede ise, vasiyetnamenin belirli bir kısmının miras bırakan tarafından yırtılması veya bir kısmının üzerinin çizilerek paraflanması ile vasiyetnamenin ilgili kısmından dönülebilir. Sözlü vasiyetname istisnai olarak düzenlendiğinden ve düzenlenmesi sonrasında miras bırakanın ölmesini yahut yeni bir vasiyetname düzenleyemeyecek halde olmasını gerektirdiğinden sözlü vasiyetnameden de yok etme yolu ile dönülmesi mümkün değildir. Dolayısıyla yok etme yolu ile vasiyetnameden dönülmesi usulü yalnızca el yazılı vasiyetname bakımından mümkündür.
El yazılı vasiyetnamenin kaza sonucunda okunamaz hale gelmesi veya yok olması halinde vasiyetname hükümsüz kalır. Ancak vasiyetnamenin alanında uzman bilirkişiler tarafından okunabilir hale getirilmesi mümkün ise vasiyetname, geçerliliğini koruyacaktır. Vasiyetnamenin bir kısmının okunabilir hale gelmesi ve bu kısımların da gerekli geçerlilik şartlarını taşıdığının ispatı ile bu kısımlar hüküm doğurmaya devam edecektir. Ancak okunamayan kısımlar bakımından vasiyetname, hükümsüz kalacaktır. Burada önem arz eden husus, vasiyetnamenin geçerlilik şartlarını taşıdığını ispattır. Dolayısıyla vasiyetnamenin geçerlilik şartlarından da bahsettiğimiz makalemizi sitemizden okumanızı tavsiye ederiz.
Vasiyetnamenin yok edilmesinde veya kaza sonucunda yok olmasında bir üçüncü kişinin kusuru bulunmakta ise bu kişiye karşı tazminat talep edilebilir. Ayrıca, Türk Medeni Kanunu’nun 578. maddesi uyarınca vasiyetnamenin yok olmasında kusuru bulunan şahıs, vasiyetnamenin metnine dayanarak hak iddia edemez.
VASİYETNAMEDEN SONRAKİ TASARRUFLAR İLE VASİYETNAMEDEN DÖNME
Miras bırakan, vasiyetnamesinde bir malı hakkında vasiyette bulunmuş olsa dahi sonradan o malını başka bir şekilde elden çıkarırsa bu hüküm geçersiz kalır. Örneğin, “Pendik’teki evimi kızım Yasemin’e bırakıyorum.” şeklinde bir hüküm vasiyetnamede yer almakta iken, Pendik’teki evin daha sonra bir başkasına satılması halinde vasiyetnamede yer alan bu hüküm geçersizdir. Tabii bu satışın muvazaadan ari, tenkise ve denkleştirmeye tabi olmaması gerektiğini de hatırlatmak gerekir.
