Üçüncü kişi yararına sözleşme sözleşmenin taraflarından birinin, diğer tarafa, üçüncü kişi yararına bir edim yerine getirmeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. Sözleşmeler kural olarak iki taraflıdır. İstisnai olarak Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme yapılması halinde (nitelik itibariyle taraf saymak mümkün değilse de) borç ilişkisinin üç taraflı olarak kurulduğu kabul edilir. Üçüncü kişiye lehtar adı verilmektedir. Üçüncü kişi yararına sözleşme, Türk Borçlar Kanunu’nun 129. maddesinde düzenlenmiştir.
TBK.m.129/1: Kendi adına sözleşme yapan kişi, sözleşmeye üçüncü kişi yararına bir edim yükümlülüğü koydurmuşsa, edimin üçüncü kişiye ifa edilmesini isteyebilir.
Yani, iki taraf sözleşmeyi meydana getirirken; sözleşmeye konu edilen borçlardan biri taraflar haricindeki bir kişiye ifa edilecekse üçüncü kişi yararına sözleşmeden söz edilecektir.
TBK.m.129/2: Üçüncü kişi veya üçüncü kişiye halef olanlar da tarafların amacına veya örf ve âdete uygun düştüğü takdirde edimin ifasını isteyebilirler. Bu durumda, üçüncü kişi veya ona halef olanlar bu hakkı kullanmak istediklerini borçluya bildirdikten sonra, alacaklı borçluyu ibra edemeyeceği gibi, borcun nitelik ve kapsamını da değiştiremez.
Üçüncü kişi yararına sözleşme söz konusu olduğunda; borcun sözleşmenin tarafı olan borçluya ifa edilmesi halinde borç sona ermeyecektir. Çünkü borcun üçüncü kişiye ifa edilmesi hususu sözleşmenin özünde yer almaktadır. Taraflar borcun üçüncü kişiye ifa edileceği hususunu kararlaştırmış olup bu borcun alacaklısı da üçüncü kişidir. Dolayısıyla borcun, sözleşmenin tarafı olan kişiye ödenmesi borcu sona erdirmeyecek, herhangi bir ibra durumu söz konusu olmayacaktır. Yine, borcun kapsamı ve niteliği sözleşmede belirlenenden farklı olamaz. Farklılık arz etmesi halinde üçüncü kişi, duruma göre ayıplı veya eksik ifa hükümlerine dayanarak borçlunun sorumluluğuna ilişkin hükümlere başvurabilir ve hakkını dava yoluyla öne sürebilir.
TAM VE EKSİK ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME
Tam üçüncü kişi yararına sözleşmelerde lehtar, borç ilişkisinin bir ferdi gibi ifayı direkt, bağımsız şekilde talep edebilmektedir. Bu durumda borcu taahhüt eden, hem kendisine karşı borç taahhüt edilen hem de lehtara karşı edimini yerine getirmekle borçlanmıştır.
Eksik üçüncü kişi yararına sözleşmede ise lehtar, borç ilişkisinin bir ferdi gibi ifayı talep edemez. Sözleşmenin alacaklısı kendisine karşı borç taahhüt edilen kişidir. Lehtarın yetkisi, kendisine borç ifa edildiğinde kabuldür. Borcun ifa edilmemesi yahut eksik/ayıplı ifa halinde lehtarın borçluya başvurması gibi bir durum söz konusu değildir. Sözleşmenin taraflarından alacaklı, borcun ifasını talep edecek ve lehtar ifayı kabul ederek ifadan yararlanabilecektir.
